Historia chrzescijanskich osrodkow basenu Morza Srodziemnego moze zafascynowac nawet wybrednego badacza.
Przedstawiam tu numizmaty Malty, Wenecji oraz Raguzy. Miasta te choc oddalone od siebie, nie byly jednak sobie obce, gdyz caly ten akwen byl i jest niezwykle zywym obszarem handlowym od wiekow. Wszystkie te miasta laczy wspolny los, gdy epoka napolenska zmienila na zawsze ich niezwykle barwny charakter.
Malta jest zdecydowanie ciekawa wyspa ze wzgledu na jej prehistoryczny charakter. Pierwsi osadnicy przybyli na Malte okolo 5000 lat p.n.e. O bogatej historii okresu neolitu swiadcza niezbicie ruiny swiatyn z tego okresu (3500 lat p.n.e.), ktorych liczba jest zaskakujaco duza na tak malej wyspie. Byla ona zawsze lakomym kaskiem ze wzgledu na strategiczne polozenie. Nic dziwnego, ze byla wielokrotnie obiektem walk I przechodzila z rak do rak. Poczatkowo kolonia fenicka około 800 p.n.e., zostala podbita przez Kartagine 300 lat pozniej a w 218 p.n.e. przeszła pod władanie Imperium Rzymskiego.
Dzieki przypadkowi w 60 roku n.e. statek wiozacy uwiezionego Sw. Pawla Apostola do Rzymu rozbil sie u wybrzezy Malty i zostala ona przez niego nawrocona na chrzescijanstwo.
Po podziale Imperium Rzymskiego w 395 roku, wyspa przypadla Cesarstwu Wschodniemu ze stolica w Konstantynopolu. W 870 roku została zdobyta przez Arabów, a w 1090 przez Normanów i przyłączona do księstwa a następnie Królestwa Sycylii.
W roku 1523, po utracie wyspy Rodos na rzecz Turcji, rycerze zakonu Joannitow pozostawali bez bazy i w 1530 roku cesarz Karol V Habsburg pozwolil im osiasc na Malcie, gdzie natychmiast zbudowano warownie i szpital. Zakon zmienil nazwe na Kawalerow Maltanskich. Bliskosc Turcji byla dla Malty realnym zagrozeniem, I tak na przyklad w roku 1551 spustoszyli oni pobliska wyspe Gozo I uprowadzili wiekszosc jej mieszkancow w liczbie okolo 5000. Poza tym wyspa miala ogromne znaczenie startegiczne dla Turkow, gdyz byla dogodnym miejscem na zgrupowanie sil potrzebnych do inwazji na Sycylie oddalona tylko o 90 km. Nic wiec dziwnego, ze w 1565 roku Imperium Osmanskie zaatakowalo wyspe sila okolu 40 tysiecy wojska. Po kilkumiesiecznym Wielkim Oblezeniu, przy pomocy odsieczy z Sycylii Turcy zostali odparci. Wielkim Mistrzem Kawalerow Maltanskich byl wtedy leciwy Jean de la Valette, od ktorego nazwiska nazwano zbudowane przez niego po Wielkim Oblezeniu miasto, ktore zostalo stolica panstwa po dzis dzien.
W 1798 flota napoleonska zaatakowala I zdobyla Malte. Po raz kolejny Kawalerowie Maltanscy musieli opuscic swoj kraj. Jednak Francuzi nie zdolali zagrzac miejsca na Malcie, gdyz niezadowoleni mieszkancy wyspy powstali przeciw nim I pokonali najezdzcow, by potem stac sie protektoratem brytyjskim.
Wenecja zostala zalozona w 452 roku na wyspach archipelagu przez uchodzcow przed Hunami. Do dzis na wyspie Torcello mozna usiasc na “tronie Atylli”.
Wenecja byla republika na wzor panstw/miast starozytnej Grecji. Glowa panstwa byl Doza, ktory mial wladze ksiazeca. Pomimo wysokiej wladzy, wizerunki Dozy na monetach ograniczaja sie do calej postaci I to naogol kleczacej w holdzie Swietemu Markowi, patronowi Wenecji, lub Chrystusowi.
Owczesna potega handlowa w regionie Adriatyku I wschodniej czesci Morza Srodziemnego. Interesy te byly oczywiscie w konflikcie z Imperium Osmanskim I Bizancjum. Arsenale to stocznia w Wenecji, ktora wedlug przekazow mogla w ciagu jednego dnia zbudowac I kompletnie wyposazyc statek. Korzystala ona ze standaryzacji elementow konstrukcji, by budowac I naprawiac statki z niespotykana wowczas dokladnoscia I efektywnoscia. Nic wiec dziwnego, ze byla wowczas Wenecja potega handlu morskiego I floty wojennej.
Nie obeszlo sie tez bez naduzyc jak chocby atak na Zare, czy zdobycie Konstantynopola w czasie IV krucjaty, ktore spowodowalo oslabienie miasta I przyspieszylo jego upadek. Pozniej Wenecja usilowala wspierac Konstantynopol w obronie przed Turkami, jednak na darmo.
W 1797 r. Wenecja została zdobyta przez Napoleona I w rozgrywkach politycznych zostala przylaczona do Austrii.
Historia Raguzy (dzis Dubrownik) bylej republiki kupieckiej byla scisle powiazana z Wenecja I Turcja ze wzgledu na bliskosc oraz wspolne interesy a takze konkurencje na rynkach. Do XIV wieku byla ona nawet pod zwierzchnoscia Wenecji.
Istnienie republiki jak Raguza wymagalo nie lada dyplomacji zarowno wobec Wenecji jak I Imperium Osmanskiego gdyz byla ona naogol slabsza od poteznych sasiadow. Bywaly jednak okresy kiedy jej flota okolo 300 statkow przewyzszala liczebnie wenecka, gdy poniosla ona straty.
Raguza posiadala siec handlowa I przedstawicielstwa na Balkanach oraz wybrzezach Adriatyku I kontrolowala ona przeplyw towarow miedzy Wlochami I Azja Mniejsza.
Najwyzsza wladze w republice sprawowal ksiaze-rektor, ktorego wizerunki widnieja na monetach Raguzy.
Po odkryciu Ameryki Raguza straciła na znaczeniu naskutek zmiany szlaków handlowych.
Przedstawione monety:
1. Wenecja – Doza Alvise IV Mocenigo – Talar – 1769
2. Wenecja – Doza Alvise II Mocenigo – osella (moneta okolicznosciowa) – rok IV 1703
3. Wenecja – Doza Silvestro Valier – osella (moneta okolicznosciowa) – rok V 1698
4. Wenecja – Doza Ludwik Manin – zecchino/dukat – bez daty (1789-1797)
5. Wenecja – Doza Ranieri Zeno – grosso/grosz – bez daty (1253-1268)
6. Raguza – Rektor (byc moze Đivo Rafa Gučetić) – talar – 1771
7. Malta – Wielki Mistrz Emmanuel de Rohan – 2 scudi – 1796
8. Malta – Wielki Mistrz Emmanuel de Rohan – scudo - 1796
P.S. Jesli bedzie trzeba: Zdjecie o lepszej rozdzielczosci wysle emailem. Tekst bedzie poprawiony i uzupelniony polska czcionka.