Witam.
Tematem walcarek zajmowałem się w ubiegłym roku przy okazji katalogu półtoraków wileńskich, zatem dodam kilka uwag...
Mam takze trojaka malborskiego ZIIIW, ktory wyglada na koniec blachy, ktora to cecha wskazuje na osiowe ulozenie rysunku oraz niecentrycznosc, ktorej wyglad wydaje sie potwierdzac bicie stemplem integralnym, aczkolwiek nie widac tu fragmentu nastepnej monety.
Co do zdjęcia powyżej, to krawędź następnej monety widać pod kropką - praktycznie zarys wzoru wyznaczającego rant...
Techniki mennicze z tego okresu są ciekawie opisane w pracy A. Kuźmina "Organizacja mennic i techniki mennicze w Polsce XVI-XVII wieku" PTN 2003 , a temat walcarek w artykule R.Janke "Gobeliusze, Gdańsk, Malbork, moneta... PN 1/2012 str 35-40. - wykorzystanie prasy walcowej w produkcji szóstaków.
W skrócie... prasę walcową opracował około 1570 niejaki Hans Suppel ( Sztypel?), który wszedł następnie w spółkę z braćmi Goeblami celem realizacji zamówień na prasy mennicze. R. Janke podaje też, że w 1578 Goebeliusze uzyskali od króla Stefana Batorego przywilej wyłączności na sprzedaż pras menniczych w Rzeczpospolitej na okres lat 30... Zatem prasy używane w Polsce w XVI i I połowie XVII wieku pochodziły najprawdopodobniej od nich.
Analizując półtoraki wileńskie i porównując zdjęcia walców menniczych ( ze stemplami rytymi bezpośrednio na walcu) do wielkości monet wyszedł mi obwód standardowego walca około 178-180 mm, co dało 8 stempli półtoraków o średnicy 20,1-20,3 + przestrzeń miedzy krawędziami sąsiednich monet 1,5-2 mm. W przypadku większych monet ilości były mniejsze, np talary 4/walec-średnica około 41-43 mm. Na monetach bitych tą metodą nie widać szczelin miedzy poszczególnymi stemplami, co by świadczyło, że obwód walca był jednolity, a stemple ryto bezpośrednio na pierścieniu. W przypadku wymiennych stempli byłyby widoczne szczeliny miedzy wkładkami, poza tym odległości miedzy stemplami musiałyby być większe. Technika wymiennych stempli na walcu mogłaby wg mnie dotyczyć wyższych nominałów, ortów i powyżej ze względu na trudności i koszt wykonania skomplikowanych stempli - taniej wymienić czy naprawić wkładkę niż cały walec...
Na pewno na walcarkach tłoczono półtoraki ryskie, wileńskie (Zygmunta III i Jana Kazimierza z 1652, półtoraki pruskie z 1622 i 23?( częściowo) oraz któryś z roczników półtoraków elbląskich. Ciekawa jest sprawa półtoraków kurlandzkich... Były bite maszynowo, ale nie ma cech typowych dla walcarki, poza tym występują egzemplarze o różnych stemplach, pasowałoby to bardziej na prasę śrubową albo Taschenwerk...