Ciekawostka z 1623 r.

[bobi68]

Witam.
Moja kolekcja groszy ładnie się powiększa. Dotychczas trafiały do niej monety raczej popularne, chociaż w niezłych stanach, z rzadka tylko ocierające się o R1 lub R2. Ostatnio jednak trafił "rarytasik" przedstawiony na zdjęciu. Stan nie nadzwyczajny, ale monety drobne z tego okresu już wychodząc z mennicy nie były najpiękniejsze. Z pozoru zwykły grosik z 1623 r. Jednak po bliższym przyjrzeniu widzimy na rewersie herb "Pilawa" Baltazara Stanisławskiego, który zmarł w 1610 r. a monety z tym herbem były bite do 1614 r. Pan Kopicki ocenia rzadkość tej monety na R8, a Pan Dutkowski w katalogu opublikowanym w PN - na R5. Osobiście, ze względu na czas opracowania, skłaniam się ku tej drugiej ocenie, ale i tak: znane nie więcej jak 120 egzemplarzy

[Tytus]

Grosz nader rzadki; gratulacje  
  nie do końca rozumiem jak to jest z tymi groszami z "Pilawą". Czy aby jesteśmy pewni że Baltazar Stanisławski zmarł już w roku 1610 (tak Wikipedia) bo przecież jeszcze grosz z 1615 roku z "Pilawą" (!) jest bardzo pospolity a dopier od roku 1616 są rzadkie. Nota bene w katalogu Kamiński/Kurpiewski autorzy na str. 77 dwa razy piszą o śmierci podskarbiego w roku 1615 i oczywiście taka wersja bardziej pasowałaby do ilości zachowanych monet. Trudno byłoby o wyjaśnienie dlaczego przez kilka lat herbu nie zmieniono

[bobi68]

Wg "Herbów urzędników polskich i litewskich na monetach..." autorstwa Pana Zbigniewa Kiełba  Baltazar Stanisławski zmarł 4. marca 1610, a Podskarbim Wielkim Koronnym z nominacja od dnia 3. maja 1609 r. Autor podaje, że jego następca - Stanisław Warszycki (herbu Abdank) nie chciał umieszczać na groszach swojego herbu ze względu na powszechność ich fałszowania i małe zaufanie wśród społeczeństwa.

[Gradiv]

Teoria p. Kiełba jest zupełnie nieprawdopodobna. Minister skarbu miałby się wstydzić bitych pod jego nadzorem monet? W takim razie zakazałby ich bicia, a przeciw fałszerzom podjął inne działania. Rzeczpospolita na początku XVII wieku nie była państwem istniejącym tylko teoretycznie    Wspomniałem tu już o tej sprawie http://forum.tpzn.pl/index.php/topic,3124.msg43489.html#msg43489
Podskarbi Stanisławski w 1609 roku udzielił królowi znacznej pożyczki na potrzeby przygotowywanej wojny z Moskwą. Kwota ta została zabezpieczona na dochodach ze starostw szydłowskiego i starogardzkiego oraz dochodach z mennicy, to znaczy że miano je spłacać w tej formie pożyczkodawcy lub jego spadkobiercom aż do zwrotu całej kwoty. W 1609 roku jedyną bitą masowo w mennicach koronnych monetą, która mogła przynosić dochód, były grosze. Bardzo prawdopodobne, że pozostawienie herbu Stanisławskich na groszach jest śladem kontroli spadkobierców podskarbiego nad ta częścią działalności menniczej. Wynikałoby z tego, że spłata trwała do 1615 roku (grosze z datami 1616 i 1617 są wątpliwe), a nowy gatunek, masowo bite od 1614 r. półtoraki nie były objęte tą umową. Warto też zauważyć, że dość licznie wybijane w latach 1613-14 szelągi koronne są pozbawione herbu podskarbiego. O ile dobrze pamiętam, nie ma go też na ogromnie rzadkich talarach i dukatach z tych lat.
Na stanowiącym także wielką rzadkość groszu z 1623 roku Pilawę wybito zapewne omyłkowo (siłą przyzwyczajenia?), gratuluję nabytku.

[bobi68]

Dziękuję za wyjaśnienie. Jak wspomniałem, zacząłem czytać książkę p. Kiełba i tam jest przedstawiona teoria, o której wspomniałem. Trochę jak obecnie w polityce - wszechobecne "układy" i "teorie spiskowe"

[bobi68]

Moneta właśnie dotarła. Małe toto, lekkie i nie najpiękniejsze, ale cieszy. W naturze robi lepsze wrażenie niż na zdjęciach. Waga: 1,0 g; średnica: 16,9 mm.