- 26 Kwietnia 2024, 22:43:04
|
|
| Submitted By: rara_avis Date: 09 Kwietnia 2010, 10:33:43 Views: 446 | |||
| Summary: Autor: Marek (Harpsycho) | |||
Do napisania tej krótkiej impresji zainspirowało mnie kiedyś pytanie jednego z Kolegów, na temat tego, czy istnieją kapsle na sztabki. Z właściwą sobie przekorą odniosłem to pytanie nie do współczesnych sztabek lokacyjnych, a do wczesnośredniowiecznej formy pieniądza kruszcowego znanego na Rusi (a później także na Litwie). Jest to też moment, w którym narodziło się słowo rubel. A zatem ruble sztabkowe wyglądają tak:  Pozwoliłem sobie na mały dowcip, bo uważam, że takie ruble fajnie by wyglądały w kapslach… A ich historia w kilku słowach: na przełomie XI i XII w. nastapiło rozczłonkowanie silnej centralnej władzy dotychczasowej Rusi na nowe, coraz to mniejsze i słabsze dzielnice. Wskutek osłabienia struktur państwowych nasi sąsiedzi padli ofiarą “zaborow” tatarskich, pod którymi męczyli się w latach 1240-1480. Związane z tym zniszczenie dużych ośrodków miejskich doprowadziło do zastoju w handlu i rzemiośle. Nastapił okres trwający aż do 2. połowy XIV wieku, w którym nie używano monet! Wszelkie płatności regulowano za pomocą odlewanych sztabek srebrnych. Bez wnikania w szczegóły dosyć skomplikowanego systemu miar i wag ówczesnej Rosji możemy takie sztabki określić mianem "grzywna". Rubel oznaczał w tym kontekście zasadniczo połowę takiej sztabki, czyli grzywnę rozrąbaną na pół (również w dużym uproszczeniu). Stąd też geneza słowa rubel od rubit’ = rąbać. Słowo to pojawia się po raz pierwszy w XIII w. w Nowgorodie. W związku z powyższym charakterowi rubla odpowiadają bardziej numery 61-63 ze zdjęcia. Na uwagę zasługują numery 58-59 - mają one charakterystyczne nacięcia, umożliwiające złamanie sztabki, a zatem „rozmienienie” grzywny na 2 ruble, albo na jeszcze bardziej „drobne” (grzywna była bardzo dużą jednostką pieniężną - tych, których nie stać było na handel na skale grzywny, preferowali często „pieniądz futerkowy”. Pojawiały się zatem nominały typu kuna, albo nogata - futerka kuny, czy też futerka, w których pozostawiono nogi zwierzątka, należały do bardziej cenionych! - dokładnie określone były też przeliczniki służące do wymiany futra na srebro - dziś powiedzielibyśmy: „miękkich” na „twarde”…). Tego typu sztaby dotarły w XIV w. także i na Litwę, o czym wspomina T. Kałkowski na str. 110 dzieła 1000 lat monety polskiej. Wiele, zwłaszcza późniejszych, „emisji” sztabkowych miały wybite emblematy „bijącego” je księcia, czy „mennicy” (nie wiem czy widać na rycinie pod nr. 61-62). Interesująca wydaje się tez być historia „dewaluacji” rubla na przestrzeni wieków: podczas gdy na początku swojej egzystencji osiągał wagę 185-210 g. srebra, malała ona sukcesywnie, aby w czasach Piotra I ustabilizować się na poziomie 28-33 g. zbliżonym w przybliżeniu do zachodnioeuropejskich talarów. Nie należy jednak w związku z powyższymi faktami popełniać błędu i przypisywać Rosjanom „zacofania technologicznego”, które miałoby im dopiero pod koniec XIV w. pozwolić wybić pierwszą monetę „z prawdziwego zdarzenia”. Już w okresie X-XI w. książęta kijowscy i nowogrodzcy wybili cały szereg znakomitych monet - w tym również złotych! - wzorowanych na mennictwie bizantyjskim, o jakości których moim skromnym zdaniem denary „Mieszko & Co” mogły tylko marzyć… (tym niemniej nie jest tajemnicą, że Bolesław Chrobry zdobywszy Kijów w 1018 wprowadził tam do obiegu denary z własnym portretem i napisem cyrylica…) . Szczegóły powyższe i zdjęcie zaczerpnąłem ze znakomitej pracy R. Kaima Die altrussische Münzgeschichte und die Prägungen von 1350-1700. Nie wiem, czy jest ona dostępna po polsku. Zainteresowanym wczesnośredniowieczną monetą rosyjską polecam też stronę: ДРЕВНЕРУССКАЯ НУМИЗМАТИКА И СФРАГИСТИКА. http://russianchange.narod.ru/ Strona jest moim zdaniem znakomita, chociaż ma niestety dwie wady: należy znać rosyjski i czytać cyrylicą, pozycje książkowe dostępne na stronie są zeskanowane w jpg i strasznie powoli się ładują. Drugi problem mnie osobiście bardziej boli, niż pierwszy - ale tylko w ten sposób można często zdobyć dostęp do rzadkich (i starych) pozycji książkowych numizmatyki rosyjskiej). |
|||
Rating:  by 9 members. |
|||
|
Powered By SMF Articles by CreateAForum.com
