Aktualności: Już wkrótce, ósmego kwietnia, wybory do Triumwiratu TPZN!

  • 28 Marca 2024, 21:13:31

Zaloguj się podając nazwę użytkownika, hasło i długość sesji

 


MOTYWY HISTORYCZNE NA ZASTĘPCZYCH MONETACH ZIĘBIC

Submitted By: rara_avis Date: 09 Kwietnia 2010, 11:13:47 Views: 403
Summary: Źródło: Grosz nr 115 (1/2009) Autor: Dariusz Ejzenhart

Wśród wielu odmian monet zastępczych Ziębic na szczególną uwagę zasługują wyemitowane przez Magistrat Miasta – ze względu na wyjątkowe walory estetyczne bardzo popularne i poszukiwane przez kolekcjonerów – lokalne monety porcelanowe.


Już na wstępie konieczna jest podstawowa uwaga, a mianowicie, iż była to brązowa nieszkliwiona porcelana, czyli tzw. biskwit. Monety te emitowane były w roku 1921 w nominałach 10, 20, 25 i 50 fenigów oraz w roku 1922 w nominałach 1, 2, 5 i 10 marek.
O ile emisje monet fenigowych bez wątpienia służyły regulowaniu drobnych płatności, to już wysokie nominały markowe miały wyłącznie charakter kolekcjonerski. Świadczą o tym nie tylko kruchość materiału, z którego zostały wykonane, ale również ich niskie nakłady oraz niestosowane w przypadku emisji monet zastępczych tak wysokie nominały. Wreszcie, a może przede wszystkim, o ich typowo kolekcjonerskim charakterze świadczą umieszczone na tych monetach, niespotykane nigdzie więcej na Śląsku motywy historyczne.
Na awersie wszystkich ziębickich „porcelanek” widniał umieszczony w trójkącie herb miasta (na wzgórzu kościół o 2-ch bocznych wieżach, nad lewą wieżą księżyc, nad prawą wieżą gwiazda) oraz napis w otoku MÜNSTERBERG / SCHLES. (Ziębice / Śląsk). Na monetach 1, 2, 5 i 10-markowych trójkąt, w którym umieszczony był herb miasta ozdobiony jest na ścianach bocznych promieniami, a pod herbem widnieje nominał.
Rewers monety o nominale 1 marki przedstawia szczyt heraldycznego kościoła z gwiazdą i księżycem po bokach, nad nim data 1922, u dołu dwie skrzyżowane szable, znak Staatliche Porzellan Manufaktur Meissen (Państwowej Manufaktury Porcelany w Miśni).
Na rewersie monety 2-markowej widnieje orzeł śląski bez przepaski na piersiach, a nad nim data 1922. U dołu znak Staatliche Porzellan Manufaktur Meissen.



Za wzór dla motywów zamieszczonych na rewersie monet 1 i 2-markowych posłużyły średniowieczne wizerunki pieczęci miejskich Ziębic, tj. z okresu, kiedy miasto przeżywało chwile swojej chwały i rozkwitu, początkowo w granicach księstwa wrocławskiego, a następnie jako stolica piastowskiego księstwa utworzonego w związku z podziałem dzielnicowym księstwa wrocławskiego, dokonanym po śmierci Henryka IV Probusa w 1290 r. Ziębice znalazły się wówczas w granicach księstwa świdnickiego, rządzonego przez Bolka I Surowego. Po śmierci Bolka w 1301 roku, księstwo świdnickie przypadło w udziale jego nieletnim synom: Bernardowi, Henrykowi i Bolkowi. W 1322 r. najmłodszy syn Bolko otrzymał we władanie wschodnią część księstwa obierając Ziębice za swoją siedzibę i przybierając imię Bolka II.
Wzorem dla rewersu monety 1-markowej była pieczęć miejska Ziębic z roku 1366, natomiast wzór dla rewersu monety o nominale 2-ch marek stanowiła pieczęć miejska z roku 1292.

http://img80.imageshack.us/img80/2875/il2qc8.jpg


Na rewersie monet 5-markowych widnieje postać księcia Bolka II Ziębickiego w zbroi, z mieczem i tarczą, stojącego na lwie. W otoku po bokach napis HERZOG / BOLKO. Z prawej strony znak Staatliche Porzellan Manufaktur Meissen.



Bolko (Bolesław) II Ziębicki urodził się ok. 1300 r. Książę świdnicko-ziębicki w latach 1312-1322, książę ziębicki od 1322. Panowanie Bolka II charakteryzuje sukcesywny opór przed złożeniem hołdu lennego na rzecz Czech, w wyniku czego w roku 1335 jego księstwo zostało zaatakowane przez Karola Luksemburczyka. Pomimo zwycięstwa, w roku 1336 książę dobrowolnie uznał się lennikiem władcy czeskiego. Prawdopodobną przyczyną takiej decyzji była rezygnacja z księstw śląskich przez króla Polski Kazimierza Wielkiego, co spowodowało, że książę stracił nadzieję na skuteczne opieranie się potędze czeskiej. Ważną przyczyną takiej decyzji było też przekazanie Bolkowi II w dożywotnie władanie ziemi kłodzkiej. W akcie lennym Bolko zobowiązał się, że po wymarciu jego potomków księstwo ziębickie przejdzie pod bezpośrednie panowanie króla Czech. Bolko II Ziębicki zmarł w stolicy swojego księstwa 11 czerwca 1341 r. i został pochowany w klasztorze w Henrykowie, gdzie zachował się nagrobek księcia oraz jego żony Guty (Jutty ?). Jego wizerunek przedstawiony na tym nagrobku posłużył jako wzór dla monety o nominale 5 marek.

http://img218.imageshack.us/img218/1046/il4gm4.jpg


Na rewersie monety 10-markowej widnieje stojąca postać księcia Karola I Podiebradowicza w zbroi, z kopią i mieczem, po jego bokach gwiazdy oraz w otoku napis HERZOG / KARL. Z prawej strony znak Staatliche Porzellan Manufaktur Meissen.



Karol I Podiebradowicz urodził się w roku 1476. W latach 1498-1536 książę ziębicki, w latach 1498-1500 hrabia kłodzki (tytularnie do śmierci), w latach 1495-1536 książę oleśnicki. W roku 1515 król Władysław Jagiellończyk mianował Karola swoim doradcą. W 1517 r. Karol I zostaje starostą generalnym Dolnego Śląska i dożywotnim starostą księstwa głogowskiego, w 1519 r. został zwierzchnim wójtem Górnych Łużyc, w 1523 r. namiestnikiem Królestwa Czeskiego, a w 1528 r. został mianowany przez cesarza Ferdynanda I starostą Dolnego i Górnego Śląska. Karol I zmarł 31 maja 1536 r. w Ząbkowicach Śląskich i został pochowany w kościele parafialnym św. Anny, gdzie znajduje się nagrobek księcia oraz jego żony Anny. Tak jak i w przypadku monety 5-markowej, przedstawiony na tym nagrobku wizerunek Karola posłużył za wzór dla rewersu monety 10-markowej.

http://img218.imageshack.us/img218/6997/il6hm0.jpg


Motywy historyczne zaczerpnięte z zamierzchłych czasów świetności Ziębic jako stolicy księstwa i przedstawione na monetach zastępczych z roku 1922, miały zapewne nie tylko przypominać o minionych epokach, ale również – w trudnym okresie powojennym – dawać nadzieję na odzyskanie przez miasto znaczenia, przynajmniej w części podobnego do tego, jakie na Śląsku odgrywało ono przed wiekami.




Bibliografia

Zygmunt Boras, Książęta piastowscy Śląska, Katowice 1974
Franz Hartmann, Geschichte der Stadt Münsterberg in Schlesien, 1907
Seweryn Kanape, Monety porcelanowe na Ziemiach Zachodnich, BN 2/1965
Jacek Kotek, Książęta Bolko i Karol na monetach Ziębic, BN 3/2004
Borys Paszkiewicz, Monety zastępcze Śląska, Kłodzka i Wschodnich Łużyc 1800-1960, Warszawa 1984
Józef Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005
Władysław Skrzęta, Porcelanowe monety miast polskich, BN 1/1974

Rating: This article has not been rated yet.

Comments



Powered By SMF Articles by CreateAForum.com
R E K L A M A
aukcja monet