TPZN - Forum numizmatyczne

Antyk i Średniowiecze => Pozostałe => Bizancjum => Wątek zaczęty przez: minimus w 28 Czerwca 2011, 08:12:41

Tytuł: Odmiany trachy Michała VIII typu Sear nr 2269
Wiadomość wysłana przez: minimus w 28 Czerwca 2011, 08:12:41
Witam ponownie.
   W poniższej notatce chciałbym omówić różnice odmianowe trachy Michała VIII Paleologa Sear nr 2269 oraz częstość ich występowania. Chodzi o następującą monetę:
Michał VIII Paleolog 1258 – 1282. Mennica: Konstantynopol. Ae trachy. Średnica 24,2/24,5 mm. Waga 2,32 gr.

Av. Popiersie Archanioła Michała bez brody, w nimbie, tunice, loros uproszczonego typu i sagion. W prawej ręce trzyma włócznię opartą na ramieniu, w lewej kulę. W lewym polu litera [...]E
Rv. Półpostaci cesarza z lewej i św. Jerzego z prawej, trzymających między sobą krzyż patriarchalny. Cesarz w stemma, divitision, naszyjniku i loros uproszczonego typu, trzyma berło z potrójnym końcem. Św. Jerzy bez brody, w nimbie, tunice, napierśniku i sagion, lewą rękę opiera na mieczu w pochwie. Nad głową cesarza manus dei wyłaniający się z chmur. Z lewej greckie litery: Μ/L, z prawej śladowo widoczne: OA (w ligaturze) G/E
Lit. DOC V nr 77-78 (var-cesarz trzyma berło z potrójnym końcem). Bendal, Donald – The Billon Trachea of Michael VIII str. 9, nr C12 (var – na rewersie cesarz trzyma berło krzyżowe). Sear - Byzantine coins... nr 2269: (var – na rewersie cesarz trzyma berło krzyżowe). PCPC nr 30 (var – na rewersie cesarz trzyma berło krzyżowe). Lianta nr 529 (var – na rewersie cesarz trzyma berło krzyżowe) i 530 (var – na rewersie cesarz trzyma labarum).

W trakcie katalogowania zauważyłem różnice pomiędzy moim egzemplarzem, a częścią opisów w literaturze. Na rewersie powyższego egzemplarza cesarz trzyma berło o potrójnym zakończeniu (zaznaczone elipsą). Na większości znanych mi monet w tym miejscu jest krzyż na krótkim trzonku. Widać to na egzemplarzu z katalogu Eleni Lianta – Late Byzantine Coins 1204 – 1453 in the Ashmolean Museum University of Oxford (górna moneta na poniższym zdjęciu). Druga moneta z tego samego katalogu (dolna moneta na poniższym zdjęciu) przedstawia cesarza z krótkim berłem zakończonym labarum. Jest to więc trzeci wariant trachy Sear nr 2269.


Jak rzadka jest ta moneta i jej poszczególne odmiany? Przejrzałem dostępną mi literaturę i znalazłem następujące informacje o jej występowaniu:
Eleni Lianta – Late Byzantine Coins 1204 – 1453 in the Ashmolean Museum University of Oxford:
Nr 529 wersja z berłem krzyżowym – 1 egzemplarz,
Nr 530 wersja z labarum – 1 egzemplarz.
Oba egzemplarze tej monety w kolekcji Ashmolean Museum pochodzą z dawnych zbiorów Simona Bendalla.

Catalogue of the ByzantineCoins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection vol. V: nr 77-78 opisano wariant „cesarz trzyma berło z potrójnym końcem” – na zdjęciach zakończenie berła jest niewidoczne – 2 egzemplarze.
Simon Bendall - A Private Collection of Palaeologan Coins:
Nr 30.1 wariant z berłem krzyżowym – 1 egzemplarz,
Nr 30.2 ten sam egzemplarz, co Lianta nr 529 (z berłem krzyżowym).

Philip Grierson – Byzantine Coins: nr 1348 – 1 egzemplarz – zwieńczenie berła niewidoczne.

Konstantin Doczev – Moneti i pariczno obrszczenije w Trnovo XII – XIV w:  tabl. 15 nr 8 – 1 egzemplarz - zwieńczenie berła niewidoczne.

Bendal, Donald – The Billon Trachea of Michalel VIII: str. 9, nr C12 opisany jest wariant z berłem krzyżowym. Autor podaje 4 egzemplarze w zbiorach Dumbarton Oaks i w Paryżu.

Kamen Dimitrow, Vładimir Penczev - Sevtopolis Tom II Antyczni i Srednoviekovni Moneti: tabl. IX nr 4 - na zdjęciu zwieńczenie berła niewidoczne, w opisie labarum – 1 egz.

Strona internetowa: http://www.dirtyoldcoins.com/gandinga/id/michael8.htm  (http://www.dirtyoldcoins.com/gandinga/id/michael8.htm)1 egzemplarz z berłem krzyżowym.

Strona internetowa: http://www.acsearch.info/search.html?search=Michael+VIII+Sear+2269&view_mode=1&en=1&de=1&fr=1&it=1&es=1&ol=1&sort=&c=&a=&l=#0 (http://www.acsearch.info/search.html?search=Michael+VIII+Sear+2269&view_mode=1&en=1&de=1&fr=1&it=1&es=1&ol=1&sort=&c=&a=&l=#0) 2 egzemplarze z berłem krzyżowym.

Strona internetowa: http://www.glebecoins.net/paleos/Data/Palaeologan_Finds/palaeologan_finds.html (http://www.glebecoins.net/paleos/Data/Palaeologan_Finds/palaeologan_finds.html)
skarb C1 - 1 egzemplarz (bez opisu),
Skarb D – 1 egzemplarz (bez opisu).

Wildwinds: brak

   Jak widać z powyższego przeglądu moneta ta nie jest rzadka. Występuje praktycznie w każdym większym zbiorze. Najczęściej jednak spotyka się wariant „cesarz trzyma berło krzyżowe”. Odmiana „cesarz trzyma labarum” wystąpiła tylko 2 razy (kolekcja Ashmolean Museum i badania archeologiczne Sevtopolis), a odmiana „cesarz trzyma berło z potrójnym zakończeniem” wystąpiła również tylko 2 razy (kolekcja DOC).
   Pozdrawiam, Zbyszek.