Gdańsk 1592 dukat - trojak

[pasjonatort]

Nie każda osoba przegląda facebook, dlatego zamieszczam post też na forum.


Dukaty gdańskie z 1592 roku występują w dwóch odmianach portretu Zygmunta III Wazy. Najprościej je odróżnić patrząc na tytulaturę w otoku, która jest dzielona w następujący sposób:

A - popiersie władcy przedziela III i DG
B - kokarda płaszcza minimalnie dzieli słowa REX i POL

Dodatkowo w odmianie A, zbroja jest zdobiona maszkaronem z głową lwa. Natomiast w odmianie B można zauważyć ozdobną kokardę. Oprócz tego obie odmiany portretu mają inne korony (w A z lilią, w B z rozetą w kształcie krzyża) oraz ostatnia litera S ze słowa PRVS w pierwszej odmianie jest mała.


Warto też zwrócić uwagę, że portret A z głową lwa występuje też na dukatach z 1591, 93, 94 i 95 roku. Dużo ciekawszy jest drugi portret, ponieważ nie tylko jest rzadszy (dukaty 1592 i 93). Ale przede wszystkim jest związany z dużą numizmatyczną ciekawostką.

Zanim to wyjaśnię, należy wymienić ostatnie aukcje z dukatem odmiany B.

Listopad 2021 aukcja Dorotheum (egz. z aukcji Marciniaka)
Wrzesień 2019 aukcja PDA
Marzec 2018 aukcja Niemczyk

Dukaty z początku lat dziewięćdziesiątych mają średnicę ~ 22 mm. Egzemplarz z nadchodzącej aukcji Marciniak według podanych danych w opisie, ma 21,5 mm. Natomiast egzemplarz z 16 aukcji PDA miał równo 22 mm.

Ostatnia dekada XVI wieku w działaniu mennicy gdańskiej, to coroczne bicie dukatów oraz denarów. Orty gdańskie pojawią się dopiero od 1609 roku, grosze jeszcze później. Z jednym wyjątkiem, często zapominanym. Otóż w 1592 roku doszło do wybicia trojaka. Moneta bardzo rzadka, na rynku aukcyjnym pojawiła się na 1 aukcji Niemczyka w 2010 roku. Był to egzemplarz z kolekcji Wiktora Chomińskiego (zbiór wystawiony na sprzedaż w 1932 r.). Potem dwukrotnie (2015 i 2016 r.) ta moneta była wystawiana na zagranicznej aukcji Heritage.
Takiego trojaka posiadał też Otto Kubicki, sprzedany na aukcji w 1908 roku.
Inny egzemplarz miał hr. Emeryk Hutten-Czapski (MNK) oraz hr. Potocki (MNW).

Dane trojaków:
Niemczyk śr. 21,6 mm / 2,52 g
MNK Czapski śr. 22,3 mm / 2,61 g
MNW Potocki śr. 21,9 x 22,2 mm / 2,65 g


Dlaczego wspominam o trojakach?

Po prostu oba nominały, dukat i trojak, zostały wybite przy użyciu tego samego stempla awersu. Prawdopodobnie stempel najpierw był w użyciu mennicy srebrnej. Kiedy się okazało, że trojaki nie będą bite w znacznej ilości, to stempel został wykorzystany przy produkcji dukatów z lat 1592 i 93. Możliwe, że ta sytuacja miała wpływ na rzadkość tych monet.


I to jest ta numizmatyczna ciekawostka.

Linki do aukcji:

https://aukcjamonet.pl/product/119/zygmunt-iii-waza-trojak-1592-gdansk?lang=pl

https://aukcjamonet.pl/product/9161/zygmunt-iii-waza-dukat-1592-gdansk?lang=pl

https://onebid.pl/pl/monety-zygmunt-iii-1587-1632-dukat-1592-gdansk/306326

https://onebid.pl/pl/monety-zygmunt-iii-waza-dukat-gdansk-1592-rzadki-i-piekny/2429582


Na zdjęciu awers trojaka z MNW NPO28116 oraz dukata z aukcji Marciniak.


 

Gdańsk 1592 dukat - trojak

 

Gdańsk 1592 dukat - trojak

[Phoenix]

  Ciekawy post. O ile zrozumiałem jeden egzemplarz trojaka jest w Muzeum Czapskich?

[pasjonatort]

Tak. Oba trojaki były na wystawie w Malborku i można je zobaczyć w katalogu poświęconym tej wystawie - Czar srebra, magia złota.

Śmiało mogę powiedzieć, że to jedna z najważniejszych książek dla osób interesujących się mennicami znajdującymi się w Prusach. Z tego powodu, że w jednym miejscu otrzymujemy zdjęcia z danymi o wielu rzadkich walorach.

[Phoenix]

  Co ciekawe Czapski dał temu trojakowi w swoim katalogu rzadkość R-6. Czyżby wiedział o istnieniu kilku, jeśli nie kilkunastu egzemplarzy?

[pasjonatort]

Do trojaka gdańskiego z 1579 przypisał R1, a dukat gdański z 1592, czyli ten omawiany ma R3. Natomiast dukat Zygmunta Starego z 1546 dostał R4.

Czapski sporej liczbie monet dał niższe stopnie od przyjętych współcześnie. W każdym razie R6 Czapskiego to wysoka rzadkość.


Niemniej trzeba pamiętać, że taki trojak był w zbiorach w Gimnazjum Gdańskim, Malborku, u Reichla.

[Damian Marciniak]

Dziękujemy Panie Norbercie za interesujące zestawienie tematu.
Umieściliśmy do niego odnośnik w opsie przedmiotu, zarówno online https://marciniak.onebid.pl/pl/monety-zygmunt-iii-waza-dukat-gdansk-1592-rzadki-i-piekny/2429582 jak i w druku - stron katalogowa w załączeniu.
Pozdrawiam
Damian Marciniak

[pasjonatort]

Miło mi

Warto jeszcze dodać, że Gumowski w Mennicy Gdańskiej wymienił tylko jednego dukata z 1592 roku, z dopiskiem Czapski 877. Na który powoływano się przy opisach w katalogach zbiorów Frankiewicza (poz. 368) i Kubickiego (poz. 1004). Z tym że Frankiewicz miał odmianę z małą s w PRVs, czyli dukata z maszkaronem lwa na zbroi.

Co ciekawe Chełmiński nie posiadał tego rocznika, mimo że miał dukata z 1609. Żeby zobrazować ten zbiór, należy wspomnieć o łącznej ilości dukatów Zygmunta III Wazy - 57 sztuk w ofercie!

Takiego dukata miał Czapski i Sobański, dodatkowo znajduje się w muzeum we Wrocławiu.

 

Gdańsk 1592 dukat - trojak

Tak jak w opisie zostało wymienione, Kaleniecki odnotował dwie aukcje:

-Coin Galleries NY 11/1962 - kolekcja Styka
-LANZ 5/1998

 

Gdańsk 1592 dukat - trojak

Za to na dużych aukcjach z monetami gdańskimi jak sławne Kunker 76,czy bogata oferta WAG 41, albo przede wszystkim oddzielnie sprzedawane złoto gdańskie na Hess-Divo 288, a nawet w złotej ofercie Desy. Nie było tego rocznika.

[Damian Marciniak]

Witam
W odniesieniu do przedmiotowego dukata 1592 przygotowaliśmy krótki filmik - zapraszam.