Aktualności: Już wkrótce, ósmego kwietnia, wybory do Triumwiratu TPZN!

  • 28 Marca 2024, 17:29:29

Zaloguj się podając nazwę użytkownika, hasło i długość sesji

Autor Wątek: Historia pewnego stempla A.D. 1547  (Przeczytany 4182 razy)

0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.

Korczaszko

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 955
  • Stowarzyszenie: PTN o.Kraków
  • Zainteresowania: SIGISMVNDVS PRIMVS
Historia pewnego stempla A.D. 1547
« dnia: 16 Listopada 2018, 21:11:41 »
Roku Pańskiego 1547 w mennicy koronnej w Krakowie został wykonany pewien stempel Rewersu do grosza koronnego. W trakcie wykonania popełniono w nim dwa błędy, pierwszym było słowo MONEA (powinno być MONETA), lecz ten błąd udało się naprawić wybijając na literze A literę T i dobijając literę A pomiędzy T i kropkę interpunkcyjną. Drugim błędem było wybicie cyfry 4 w lustrzanym odbiciu (wadliwie wykonaną puncą) i tego błędu nie poprawiono.
Poniżej prezentuję ten stempel Rewersu (zdjęcie nr.1), na drugim zdjęciu zaznaczyłem na nim charakterystyczne cechy. Oto one:
1.Brak fragmentu korony nad głową Orła.
2.Ślad litery A pod literą T, litera A wciśnięta pomiędzy T i kropkę interpunkcyjną.
3. Litera I wybita równolegle do litery N.
4.Brak znaku interpunkcyjnego (kropki, dwukropka, rozety itp.) pomiędzy REGNI i POLO.
5.Cyfra 5 w dacie znacznie niżej niż pozostałe cyfry, dotyka otoku Orła.
6.Cyfra 4 wybita odwrotnie (w lustrzanym odbiciu).
Jest to AŻ 6 charakterystycznych cech tego stempla. Oczywiście z czasem pewne fragmenty uległy „zniszczeniu” przez eksploatację lub zostały poprawione.
Qui Non Proficit, Deficit.

Korczaszko

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 955
  • Stowarzyszenie: PTN o.Kraków
  • Zainteresowania: SIGISMVNDVS PRIMVS
Odp: Historia pewnego stempla A.D. 1547
« Odpowiedź #1 dnia: 16 Listopada 2018, 21:24:32 »
A teraz prezentuję monety z tym stemplem Rewersu i stemplami Awersu.
Awers 1:
1. Aukcja WCN 21/212 03.06.2000
2. Ten sam grosz sprzedany 10 lat później na aukcji WCN 44/258 13.11.2010
Awers 2:
1. Numimarket  351983 28.10.2018 (przyciemniłem troszkę zdjęcie)
Awers 3:
1.ANMN 6774478022 10.04.2017 (przyciemniłem troszkę zdjęcie)
Awers 4:
1.WCN 167086 08.11.2018
Qui Non Proficit, Deficit.

Korczaszko

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 955
  • Stowarzyszenie: PTN o.Kraków
  • Zainteresowania: SIGISMVNDVS PRIMVS
Odp: Historia pewnego stempla A.D. 1547
« Odpowiedź #2 dnia: 16 Listopada 2018, 22:13:40 »
Awers 5:
1.Aukcja Violity (Ukraina) 10.02.2018
Awers 6:
1.Aukcja Violity (Ukraina) 04.10.2018
Awers 7:
1.GNDM 12.09.2016
Awers 8:
1. PDA 12/336 04.04.2009
Awers 9:
1. PDA-PGN 15/281 19.01.2013
Qui Non Proficit, Deficit.

monbank1

  • Stały bywalec
  • ***
  • Wiadomości: 377
Odp: Historia pewnego stempla A.D. 1547
« Odpowiedź #3 dnia: 16 Listopada 2018, 22:54:27 »
Sporo awersów, aż dziewięć i jeden rewers! Ten stempel rewersu miał niezłą żywotność.
Pozdrawiam, Gerard

Korczaszko

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 955
  • Stowarzyszenie: PTN o.Kraków
  • Zainteresowania: SIGISMVNDVS PRIMVS
Odp: Historia pewnego stempla A.D. 1547
« Odpowiedź #4 dnia: 16 Listopada 2018, 22:55:46 »
Awers 10:
1.WCN 123934 31.03.2016
Awers 11:
1.Numimarket 2 /109 16.09.2018
Tyle zdjęć monet z tym samym stemplem Rewersu znajduje się w moim Archiwum. Jest to 11 monet z różnymi Awersami i tym samym Rewersem. Jeśli przyjmiemy, że stempel Rewersu był „stały” (czyli przymocowany np. do pniaka) to możemy twierdzić że wybito nim kilka tysięcy monet (7000-9000). Jak widzimy użyto do tego kilkunastu stempli Awersu.
 „Katalog Monet Polskich 1506-1573” Janusz Kurpiewski podaje dwie odmiany grosza z 1547 roku z odwróconą 4. Pierwszy znajduje się pod numerem 66 ze stopniem rzadkości R2 (zdjęcie nr.3), drugi pod numerem 67 z rzadkością R1 (zdjęcie nr.4). Niestety w tym katalogu jest bardzo wiele destruktów opisanych jako odmiany, typy lub warianty monet. Najprawdopodobniej tak jest również w tym przypadku.
„Ilustrowany Skorowidz Pieniędzy Polskich i z Polską Związanych Tom 1” Edmund Kopicki opisuje tego grosza pod numerem 435 ze stopniem rzadkości R1(zdjęcie nr.5).
Nie wiem co spowodowało taką ocenę tej monety, ilość kilku tysięcy sztuk to jest bardzo mało. Ja dotychczas widziałem 11 sztuk. Mam nadzieję, że kiedyś powstanie nowy katalog z monetami Zygmunta I Starego i wszystkie niedociągnięcia będą w nim poprawione/ Pracuję nad tym..... ;)
Qui Non Proficit, Deficit.

Korczaszko

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 955
  • Stowarzyszenie: PTN o.Kraków
  • Zainteresowania: SIGISMVNDVS PRIMVS
Odp: Historia pewnego stempla A.D. 1547
« Odpowiedź #5 dnia: 16 Listopada 2018, 23:08:33 »
Sporo awersów, aż dziewięć i jeden rewers! Ten stempel rewersu miał niezłą żywotność.
Jak widać stemple nie były przypisane do siebie. Stemple "ruchome" krążyły pomiędzy stanowiskami. Przy "żywotności" stempla stałego rzędu kilku tysięcy sztuk, to każdy wariat był bity kilkaset razy. Za każdym razem jak mincerz robił sobie przerwę mógł brać inny stempel Awersu. Jedno jest pewne, odmiana z odwróconą 4 jest bardzo rzadka, gdyż wybito jej tylko kilka tysięcy sztuk. A ile dotrwało do naszych czasów?
Qui Non Proficit, Deficit.

Ł.Cieśla

  • Stały bywalec
  • ***
  • Wiadomości: 543
Odp: Historia pewnego stempla A.D. 1547
« Odpowiedź #6 dnia: 17 Listopada 2018, 16:35:04 »
Grosze krakowskie rocznik 1547 były bite ze srebra 6 łutowego, czyli moneta składała się w przybliżeniu w 2/3 z miedzi i 1/3 srebra.
Miedź jest nieco twardsza od srebra (w skali Mohsa). Miedź 3, srebro 2,5.
Kiedyś w innym wątku poruszaliśmy wydajność stempli, ale rozważania dotyczyły trojaków Batorego, które bito ze srebra 13,5 łutowego (ok.85% srebra). Wyliczyliśmy, że jeden stempel mógł mieć trwałość wystarczającą do wybicia 8-9 tys. sztuk, oczywiście w przybliżeniu.
Mnie się wydaje, że zakładając stałość stopu żelaza i stałą twardość stempla (trochę naciągana teoria, skład stopu i odpuszczanie/hartowanie stempli nie mogło być czynnością idealnie powtarzalną), z którego wykonywano stemple w 1547 i w latach 80-tych XVI wieku, to wybicie groszy powodowałoby nieco szybsze zużycie stempli niż byłoby w przypadku trojaków Batorego. O ile szybsze zużycie nie wiem, ale przypuszczam, że o 5-10% jest możliwe.
Reasumując, faktycznie z tego stempla mogło powstać 7-8 tysięcy sztuk groszy.
Wątek drugi, to czas użycia tego wyjątkowego stempla. Przyjmując, że dzień trwał 10 godzin, minus 1 godzina na posiłek i inne potrzeby i zakładając wydajność średnią na 4 monety na minutę, to czeladnik na jednym stanowisku był w stanie wybić dziennie ponad 2000 sztuk. Nie uwzględniam tu nieoczekiwanych przestojów, awarii, pęknięć stempli etc. Praca w trybie ciągłym.
Czyli ten stempel mógł być używany przez 3-4 dni, a wykorzystano w tym czasie, aż 11 stempli górnych.
Faktycznie, obok stanowiska czeladnika-"pręgierza" musiałby być stolik z leżącymi luzem stemplami górnymi, wśród których mógł przebierać do woli.


 
 
Doctrina multiplex, veritas una

 

R E K L A M A
aukcja monet