Aktualności: Już wkrótce, ósmego kwietnia, wybory do Triumwiratu TPZN!

  • 28 Marca 2024, 21:43:09

Zaloguj się podając nazwę użytkownika, hasło i długość sesji

Autor Wątek: Pieniądz zastępczy  (Przeczytany 8559 razy)

0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.

Jeronimo

  • Użytkownik
  • **
  • Wiadomości: 32
    • Złote monety - Numimarket.pl
Pieniądz zastępczy
« dnia: 03 Kwietnia 2019, 15:07:01 »
Dzień dobry,
zastanawiam się, czym różni się żeton od monety zastępczej. Prawdopodobnie to błahe pytanie, ale jestem początkujący. Z góry dziękuję za odpowiedź!

dariusz.m

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 1 075
    • Blog Numizmatyczny
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #1 dnia: 03 Kwietnia 2019, 16:24:03 »
1. Monetą zastępczą można było płacić w określonych miejscach lub za określone towary czy usługi, czyli posiadała ona funkcję płatniczą.
2. Monety zastępcze mają formę żetonów.
3. Nie wszystkie żetony posiadają funkcję płatniczą. Niektóre nie są więc monetami zastępczymi (np. żetony turystyczne, pamiątkowe).

zdzicho

  • Rada Oficerów TPZN
  • Gaduła
  • *
  • Wiadomości: 1 764
  • Legitymacja: 106
  • Zainteresowania: Boratynki
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #2 dnia: 03 Kwietnia 2019, 16:58:27 »
Moim zdaniem zasadniczą różnicą między moneta zastępczą, a żetonem jest to kto był emitentem.
Emitentem pieniędzy zastępczych były władze miasta, gminy powiatu/ czasami miejskie kasy oszczędnościowe/. Pieniądz zastępczy zachowywał ważność na terenie objętym władzą emitenta/ miasto, gmina, powiat/ i pełnił rolę pieniądza zdawkowego.
Emitentem żetonów były konkretne sklepy, domy handlowe, zakłady pracy, restauracje itp
Czyli monetą zastępczą można było zapłacić w każdym sklepie, restauracji itp na terenie miasta, które ten konkretny pieniądz wyemitowało
Żeton można było wymienić na konkretny towar/kufel piwa, litr mleka/ lub usługę tylko sklepie, zakładzie usługowym, który żeton wyemitował
Pozdrawiam. zdzicho

dariusz.m

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 1 075
    • Blog Numizmatyczny
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #3 dnia: 03 Kwietnia 2019, 17:25:32 »
A co jeśli miasto wyemituje pamiątkowy żetonik, którym nie można płacić?

Szwejk

  • Członkowie TPZN
  • Użytkownik
  • *
  • Wiadomości: 40
  • Legitymacja: TPZN nr. 114
  • Zainteresowania: Monety i banknoty polskie (lub z Polską związane) i krajów ościennych po 1918r.
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #4 dnia: 03 Kwietnia 2019, 17:40:01 »
Istnieją również żetony pamiątkowe, które nie są środkiem płatniczym.

Inną grupa są żetony telefoniczne z PRL (również nie były środkiem płatniczym) i żetony do wózków sklepowych.

Stanisław

  • Stały bywalec
  • ***
  • Wiadomości: 475

zdzicho

  • Rada Oficerów TPZN
  • Gaduła
  • *
  • Wiadomości: 1 764
  • Legitymacja: 106
  • Zainteresowania: Boratynki
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #6 dnia: 03 Kwietnia 2019, 19:03:55 »
A co jeśli miasto wyemituje pamiątkowy żetonik, którym nie można płacić?
Nic :) Od każdej reguły są wyjątki. Zasadą po pierwszej wojnie światowej było, że władze lokalne emitowały pieniądz zastępczy, a emitenci prywatni żetony. Inny był zasięg oddziaływania tych emisji. Emitent prywatny mógł emitować żetony ale nie pieniądze zastępcze. Władze zaś mogły emitować pieniądze zastępcze i żetony.
Warto wspomnieć również o emisjach majątków ziemskich/pieniądz dominialny/, emisjach spółdzielni wojskowych itp
Pozdrawiam. zdzicho

petroniusz15

  • Członkowie TPZN
  • Gaduła
  • *
  • Wiadomości: 2 101
  • tam dom twój gdzie serce twoje
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #7 dnia: 03 Kwietnia 2019, 19:12:48 »
były też żetony , którymi można było "płacić"  za określone usługi jak : automaty na napoje czy słodycze, rozmowy telefoniczne czy wiele innych . można było nimi płacić za dany jeden rodzaj "towaru" ale za nic więcej , a pieniądz zastępczy miał to do siebie , że był walutą , którą można było dokonywać różne transakcje , zakupy
pomorze średniowieczne z krzyżactwem , polska królewska , prl obiegowe, IIrp obiegowe
członek TPZN nr 52

cancan

  • Triumwirat TPZN
  • Gaduła
  • *
  • Wiadomości: 7 751
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #8 dnia: 04 Kwietnia 2019, 05:40:39 »
Moneta zastępcza, jak sama nazwa wskazuje, to pieniądz wydany w zastępstwie właściwego pieniądza, który z jakichś przyczyn nie jest dostępny. Znam dwa główne okresy, kiedy to zjawisko było bardzo powszechne. Była to Wielka Brytania na przełomie XVIII i XIX wieków, oraz Niemcy po pierwszej wojnie światowej. Oczywiście znawcy tematu będą mogli zapewne przytoczyć więcej podobnych przykładów.

Żeton to:
albo forma pamiątkowego medalu, naogół mniejszego od typowego medalu i o mniej wypracowanej formie, nie posiadającego wartości wymiennej;
albo praktycznie użyteczny krążek metalu (lub niemetalu) spełniający konkretne zadanie: stawki w kasynie, płacenie za rozmowę telefoniczną, umycie samochodu w myjni, czy odblokowanie wózka w sklepie (co jest właściwie oszukaństwem).

Jak już Koledzy pisali, żetony można realizować w określonym geszefcie, wymieniać na usługi lub dobra, ale nie na ogólnie dostępnym rynku. Monety zastępcze miały charakter płacidła na określonym obszarze, naogół miasta lub prowincji. Te angielskie wypuszczane były przez banki i tylko te banki gwarantowały ich wymienialność, co jest właściwie bardzo podobne do emisji pieniędzy zdawkowych, podwartościowych gwarantowanych przez banki narodowe. W liczbie tej i banknoty.
Pozdrawiam,
Jacek

nec fictus, neque pictus

DzikiZdeb

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 4 347
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #9 dnia: 04 Kwietnia 2019, 07:17:27 »
pieniądz wydany w zastępstwie właściwego pieniądza, który z jakichś przyczyn nie jest dostępny.
Często-gęsto po prostu brakuje albo kruszcu, z którego były bite monety, albo w ogóle jakiegokolwiek metalu (bo np. armatę bardziej się opłaci odlać, niż trwonić go na bilon). Stąd też duża część pieniądza zastępczego ma formę papierową, czasem tak dziwaczną jak specjalnie drukowane na grubszym papierze znaczki pocztowe ze stempelkiem, że zastępują monetę miedzianą (pokazane np. tutaj: http://forum.tpzn.pl/index.php?topic=376.0).

zdzicho

  • Rada Oficerów TPZN
  • Gaduła
  • *
  • Wiadomości: 1 764
  • Legitymacja: 106
  • Zainteresowania: Boratynki
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #10 dnia: 04 Kwietnia 2019, 10:43:42 »
Bardzo ciekawym tematem są żetony francuskie emitowane po I wojnie światowej. Rząd starał się o utrzymanie wysokiej pozycji srebrnego franka w rozliczeniach międzynarodowych, a z drugiej strony zmagał się z narastającą inflacją wewnętrzną.Próbując utrzymać kurs franka ograniczono jego emisję ale zezwolono różnym instytucjom na bicie żetonów, które zastąpiły oficjalnego franka na rynku wewnętrznym. BON POUR FRANC w wolnym tłumaczeniu znaczy DOBRY JAK FRANK
Tak więc pytanie o pieniądze zastępcze i żetony nie jest błahe, bo jak widać temat jest bardzo obszerny i ciekawy.
Jeśli interesują pana pieniądze zastępcze, to polecam:
https://www.notgeld.com.pl/index.php?l=pl&co=zielgor
https://www.notgeld.com.pl/polskie/
Pozdrawiam. zdzicho

cancan

  • Triumwirat TPZN
  • Gaduła
  • *
  • Wiadomości: 7 751
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #11 dnia: 04 Kwietnia 2019, 13:44:12 »
Włosi po pierwszej wojnie (1918, 1919) nie mieli z czego bić bilonu, gdyż wojna skonsumowała metale. Przebili więc monety 20 centesimi z datą 1894 na nowe z sześciokątem. Nie była to moneta zastępcza.
Pozdrawiam,
Jacek

nec fictus, neque pictus

Jeronimo

  • Użytkownik
  • **
  • Wiadomości: 32
    • Złote monety - Numimarket.pl
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #12 dnia: 05 Kwietnia 2019, 08:14:20 »
Bardzo dziękuję za liczne odpowiedzi! Trochę mi się rozjaśniło. Orientujecie się może, czy istnieją jakieś katalogi dotyczące żetonów?

DzikiZdeb

  • Gaduła
  • ****
  • Wiadomości: 4 347
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #13 dnia: 05 Kwietnia 2019, 10:06:46 »

Jeronimo

  • Użytkownik
  • **
  • Wiadomości: 32
    • Złote monety - Numimarket.pl
Odp: Pieniądz zastępczy
« Odpowiedź #14 dnia: 05 Kwietnia 2019, 11:04:05 »
O, znalazłem jeszcze takie pozycje - https://numimarket.pl/b-sikorski-monety-zastepcze-i-zetony-t-i-i-ii_544484 oraz https://numimarket.pl/a-schmidt-b-sikorski-katalog-zetonow-gazowych-z-ziem-polskich_544480
Czy ktoś z forumowiczów prowadzi kolekcję żetonów? Czy jest to raczej poboczna specjalizacja?
« Ostatnia zmiana: 05 Kwietnia 2019, 11:07:19 wysłana przez Jeronimo »

 

R E K L A M A
aukcja monet