Na północny wschód od miasta znajduje się tajemnicze wzgórze Göbeklitepe, skrywające kompleks sakralny okrzyknięty najstarszym sanktuarium stworzonym przez człowieka. W latach 60-tych XX wieku pojawiła się w tym miejscu amerykańska ekspedycja archeologiczna, która w wyniku rekonesansu natrafiła na „jakieś” kamienie, ale fachowcy ze Stanów stwierdzili, że to nic ciekawego i określili stanowisko jako cmentarzysko z czasów bizantyjsko-arabskich, czyli z okresu średniowiecza.
Pod koniec XX wieku wzgórze Göbeklitepe zaczęła penetrować niemiecka misja archeologiczna i tym razem szybko zorientowano się, że tajemnicze konstrukcje kamienne nie są tak młode jak stwierdzono wcześniej. Amerykanie pewnie do dzisiaj plują sobie w brodę, bo stanowisko Göbeklitepe okazało się jednym z najważniejszych odkryć archeologicznych w dziejach i kompletnie wywróciło do góry nogami sposób pojmowania przebiegu ewolucji cywilizacyjnej.
Wcześniej pokutowała teoria ewolucji zakładająca ciąg zdarzeń od przejścia z mezolitycznej gospodarki łowiecko-zbierackiej do neolitycznej gospodarki opartej na uprawie roli i hodowli zwierząt. W następstwie zmiany sposobu gospodarowania, wyewoluowania specjalizacji produkcyjnych i wypracowania nadwyżek żywności, miały powstać wielkie osady typu protomiejskiego, co z kolei miało doprowadzić do ewolucji pierwotnych wierzeń w kierunku religii scentralizowanej wokół sanktuariów i świątyń. Wychodzi na to, że w wielkim sporze o przebieg ewolucji cywilizacji rację miał Dostojewski, który pod koniec XIX wieku twierdził, że najpierw powstały wielkie kulty religijne z kastą kapłanów, którzy zaprzęgli lud do budowy sanktuariów i świątyń. Aby tego dokonać konieczna była zmiana gospodarki, oparcia jej na centralizacji władzy nad rozproszonymi społecznościami, która mogła skumulować produkcję spożywczą, aby wyżywić rzesze robotników pracujących przy obróbce kamiennych konstrukcji, ich transporcie i budowie obiektów kultu. Konieczny był nowy sposób dystrybucji i magazynowania żywności, aby zapewnić aprowizację dla wielkiego skupiska ludzi. Tak powstały pierwsze wielkie osady o charakterze protomiejskim.
Sanktuaria Göbeklitepe funkcjonowały przez ok. 2000 lat i po tym okresie, nie wiadomo z jakiej przyczyny, nakładem tytanicznej pracy, zostały zasypane i zapomniane na kolejne 10.000 lat.
Magiczne wzgórze zostało odkopane w znikomym procencie i dalsze wykopaliska archeologiczne przyniosą zapewne jeszcze wiele ekscytujących odkryć.
Wątek: Z wizytą w królestwie Seleukidów (Przeczytany 11991 razy)
