Przyczynek do organizacji mennicy w XVII-- XVIII

[zdzicho]

Często studiując literaturę numizmatyczną nie zastanawiamy się nad różnymi określeniami, bo przecież znamy ich współczesne znaczenie. Też tak mam. Dopiero jak wgryzamy się w jakiś temat głębiej dostrzegamy, że jakieś fragmenty układanki nie pasują. Pracuję obecnie nad takim większym artykułem i zwróciłem uwagę, że często nasi poprzednicy w badaniu monet 100 lat temu pisali "wardajn i probierz". Dlaczego nie "wardajn /probierz/" skoro dzisiaj pojęcia  wardajn, probierz uważamy za synonimy? Dlaczego W. Kostrzębski za Maxem Kirmisem przywołuje dokument mianowania przez podskarbiego Jana Thamme gwardajnem / czyli w dzisiejszym znaczeniu probierzem/ skoro Jan Thamme był w mennicy krakowskiej probierzem już w 1655 roku? Poprosiłem o wyrażenie swojej opinii kilka osób z naszego forum, którzy z racji zainteresowań mogli coś wiedzieć na ten temat. Odpowiedziało trzech za co nisko się kłaniam i dziękuję. Pozostali nie raczyli się odezwać- trudno. Jako, że odpowiedzi mnie nie przekonały poprosiłem o pomoc zielonogórską bibliotekę. W ciągu 24 godzin dostałem na maila skany z różnych bibliotek w Polsce za darmo- nie wiedziałem, że tak można, jestem w szoku
Ad rem. Wardajn i probierz to nie to samo. Owszem gwardajn i wardajn tak to to samo tyle, ze określenia  wywodzą się z różnych języków.
Natomiast wardajn, münzwardein, königmünzwardein, kaisermünzwardein to nazwa urzędnika/ inspektora w mennicy, królewskiego czy cesarskiego kontrolującego prace mennicy w zakresie jakości stopu monet /próby/. Takim königmünzwardeinem byl np. Andrzej Tymf
Probierz, to zwykły pracownik bez możliwości decyzyjnych, który sprawdzał jakość stopu dla mincmistrza.
Teraz stało się jasne, że Jan Thamme awansował ze zwykłego probierza na wardajna w 1657 w wyniku nominacji na to stanowisko przez podskarbiego.
Przy okazji mam prośbę do osób znających język niemiecki o korektę nazw stanowisk pracy w mennicy.

[cancan]

Mnie Pan chyba nie pytał.
Glüher to pracownik piecowy, który wyżarzał cany lub krążki przed biciem
Durchlasser jest trudniejszy do rozpoznania: durch - przez, poprzez, na wskroś; lassen - puszczać, przepuszczać, pozwalać PS: to mógł być pomocnik przepuszczający can przez walcarkę. Tam pracowało naogół dwóch ludzi przy walcarce ręcznej korbowej
Münzschreiber nie pasuje mi na rytownika, jakoś bardziej na pisarza
Weißsieder kojarzy mi się z procesem bielenia krążków

PS 2. Werdein ma podobny źródłosłów jak strażnik n.p. więzienny, więc oznacza pozycję inspektora, nie laboranta.

Ciekaw jestem tytułów źródeł, publikacji, których Pan używał w swoich badaniach.

[jmskelnik]

Czy te terminy są w słowniku, który gdzieś tu na forum krąży? Warto żeby były indeksowane przez wyszukiwarkę, czego załączony plik graficzny nie gwarantuje, bo to ważna wiedza.

[zdzicho]

Bardzo dziękuję kol. cancan62 za pomoc. Schemat poprawiłem. Jeszcze jakoś jednym słowem nazwać tego Durchlassera.
Wysłałem koledze prywatną wiadomość.

[cancan]

Czy te terminy są w słowniku, który gdzieś tu na forum krąży? Warto żeby były indeksowane przez wyszukiwarkę, czego załączony plik graficzny nie gwarantuje, bo to ważna wiedza.

http://forum.tpzn.pl/index.php/topic,10847.0.html

[Rudobrody]

Nie jestem jakimś specjalistą od języka niemieckiego ale wydaje mi się, że Durchlasser, to może być ktoś kto po zgrubnej obróbce kowalskiej, walcował blachę do zadanej grubości potrzebnej do wycięcia monet.
Znalazłem w publikacji niemieckiej pod tytułem - Münz- und Geldgeschichte der Fürstentümer Ansbach und Bayreuth im 17. und 18. Jahrhu - takie oto zdanie - Im letzten Durchgang konnte ein Eisen mit engem Durchlass als Ziehwerk vorgeschaltet werden, durch welches der Werkstoff seine endgültige Dicke erhielt , które za translatorem google brzmi - W ostatnim przejściu można było podłączyć żelazko z wąskim przejściem jako mechanizm ciągnący, przez który materiał otrzymał ostateczną grubość

Podaję link do publikacji
https://edoc.ub.uni-muenchen.de/8769/1/Schoen_Gerhard.pdf

[cancan]

Według publikacji z której pochodzi ten schemat: Durchlass to walcarka do formowania pasków blach do produkcji blankietów, a Durchlasser to osoba zajmująca się nastawianiem, smarowaniem i ogólną konserwacją tej maszyny. Podlegał on majstrowi walcowni i wykonywał jego polecenia.

Munzschreiber to skryba.

Der Glüher to opiekun pieca, czyszczący go i usuwający popiół oraz zbierający srebro w taki sposób, by nic z niego nie utracić.
Jesli idzie o Weisssieder to mozna sie zdziwic tlumaczeniem Googlowym:

Der Weißsieder hatte sich täglich eine Stunde vor den anderen Arbeitern zur Arbeit einzufinden, damit jene nicht auf ihn warten müssten. Die Platten zum Weiß-sieden erhielt er vom Münzmeister und stellte nach dessen Anweisung das Weiß siedebad zusammen.

Biały kocioł musiał przychodzić do pracy godzinę dziennie przed innymi pracownikami, aby nie musieli na niego czekać. Otrzymał talerze do białego wrzenia od mistrza mięty i złożył białą wrzącą kąpiel zgodnie z jego instrukcjami.

Zajmował się bieleniem blankietów. Sporządzał roztwór do bielenia według instrukcji mincmajstra.

[zdzicho]

OK poprawiłem i chyba teraz będzie dobrze. Dziękuję