Obol Zygmunta II Augusta | sprawy heraldyczne

[Swobódka]

Szanowni,
mam nietypowe pytanie, dotyczące obola Zygmunta II Augusta. Lokalna heraldyka jest dla mnie ostatnio bardzo interesującą dziedziną, ale niestety mało się w temacie orientuję. Jak wiemy Zygmunt August przywrócił w mennictwie "Kolumny" (dziś znane bardziej jako Słupy Giedymina), czyli stary znak kreskowy-własnościowy książąt litewskich, podobny tamgom tatarskim.

Zastanawia mnie pole tarczy, które owszem, w jednym z wariantów półdenara przypomina i tak egzotyczną w porównaniu do heraldyki zachodniej Europy tzw. "tarczę polską". Jednak większość wygląda jak rozciągnięta skóra, którą wykorzystywali niektórzy kniaziowe i szlachta tatarska.

Jest to jedyne przedstawienie "Kolumn" na takiej tarczy, które dotąd znalazłem. Dla porównania rysunek obola (Kurpiewski) i przykład tamgi na skórze, jako pieczęć herbowa Dżanaja Ostryńskiego. 

Będę zobowiązany za komentarz z Waszej strony. Co o tym sądzicie? Czy znacie więcej takich przykładów, czy są teksty uzasadniające zwrot Zygmunta Augusta w stronę znamion swoich litewskich prapradziadków i Giedyminowiczów? Jeśli mogę prosić Was o swobodne przemyślenia, czy wskazanie opracowań i źródeł - będę zobowiązany. Zbieram materiały do tekstu o tamgach i przyjemnie byłoby wspomnieć tu o takim przenikaniu litewsko-tatarskim.

Łączę pozdrowienia

[cancan]

Podobne tarcze używane były dla monet gdańskich bezkrólewia 1573 i w 1578. Czy miały rodowód w skórach, nie wiem.

[Swobódka]

Dziękuję! To bardzo ciekawe, będę szukał informacji również w tej kategorii.

[liberbonii]

Podobne tarcze używane były dla monet gdańskich bezkrólewia 1573 i w 1578. Czy miały rodowód w skórach, nie wiem.

Z tym się nie zgodzę. Tarcza denarów z bezkrólewia stanowi rozwinięcie tarczy typu "testa di cavallo" jaką można spotkać na śląskich monetach Jana V Turzo. W Gdańsku trafiła na podatny grunt stylu manierystycznego i dodano do niej woluty oraz okucia. To jest inna gałąź rozwoju.

[cancan]

Według mnie są zasadnicze różnice kształtu tarcz „testa di cavallo” i tych na denarach gdańskich 1573.

[Swobódka]

Trudno powiedzieć czym ta tarcza właściwie jest. Samo powiązanie tarczy herbowej z obola ze skórą jest intuicyjne, nie widziałem jeszcze treści, które potwierdzają związek z pieczęciami tatarskimi (choć zabrnąłem już daleko). Nie mam pojęcia dlaczego Zygmunt August, od początku panowania i swojego mennictwa zaimportował tą skórzaną tarczę i wrócił do herbu "Kolumny".

Na oko tarcza z denarów gdańskich ma inne proporcje niż "testa di cavallo" - a o nie chodzi, czyli kształt "głowa konia". Jestem jednak ostrożny - heraldyka, a tym bardziej jej historia to potężna dziedzina.

Szukam o tym informacji, jeśli je znajdę - podzielę się. Myślę, że to ciekawa wiedza dla osób interesujących się tymi monetami.

Serdecznie pozdrowienia.

[liberbonii]

Według mnie są zasadnicze różnice kształtu tarcz „testa di cavallo” i tych na denarach gdańskich 1573.

To że jest inna to wiem. Chodziło mi że stanowi rozwinięcie. Etapem pośrednim były tarcze na szóstakach gdańskich z 1535 roku. Na to naniosły się nowinki stylistyczne z Niderlandów (po 1560r) reprezentowane przez np: Hansa Vredeman de Vries (który do Gdańska przybył dopiero w 1592 roku).

[Swobódka]

Mówi Pan o tym, prawda?

[liberbonii]

Tak to jest etap pośredni. Manierystyczna tarcza pięknie się rozwijała do czasu jak w mennicy zaczął pracować Samuel Ammon w 1613 wprowadzając owalną tarczę (epizodycznie znaną już wcześniej), która stała się dominująca (ale nie jedyna) na prawie półtora wieku. Już od kilku lat temat ten mnie interesuje i może w końcu artykuł na ten temat popełnię.

[cancan]

Bardzo chętnie poznałbym wyniki Pańskich badań, gdyż temat mnie interesuje, choć nie miałem okazji za nim podążyć.
Jeśli nie artykuł, to może chociaż wątek tematyczny na forum?

[modsog]

Tak to jest etap pośredni. Manierystyczna tarcza pięknie się rozwijała do czasu jak w mennicy zaczął pracować Samuel Ammon w 1613 wprowadzając owalną tarczę (epizodycznie znaną już wcześniej), która stała się dominująca (ale nie jedyna) na prawie półtora wieku. Już od kilku lat temat ten mnie interesuje i może w końcu artykuł na ten temat popełnię.

Również z chęcią zapoznałbym się z takim artykułem. Może udałoby się choć trochę wyjaśnić czemu w różnych latach popularnością cieszyły się takie a nie inne tarcze, w których umiejscawiano herb podskarbiego - mówię tu akurat o półtorakach. Przyjęło się to jako fakt i nikt (?) w sumie nie drążył dlaczego.

[Swobódka]

Jeśli to w porządku - dołączę do grona zainteresowanych. Po raz kolejny okazuje się, że numizmatyka otwiera wyjątkowe furtki w wiedzy o minionych czasach i kulturze wizualnej.

[Swobódka]

Przy okazji pozwolę sobie na dygresję - w ubiegłym tygodniu udało mi się zdobyć obol. Dość długi czas poszukiwań i ostateczne warunki finalizacji wydają się być kuriozalne jak za taką miniaturową monetkę. Zależało mi jednak by mieć coś więcej, niż reprodukcję.

[cancan]

Panie Sławku, chylę czoła. Zacząłem coś podobnego dla trojaków ryskich Batorego, ale praca benedyktyńska i nieprędko będę mógł opublikować wyniki.