Trojaki z Rygi - Zygmunt III Waza

[raspolik]

Zakładam ten temat jako początkujący kolekcjoner. Postanowiłem zbierać trojaki Zygmunta III Wazy z mennicy w Rydze. Robię to już od około dwóch miesięcy i przez ten okres zanotowałem sobie kilka pytań. Wiem, że to forum jest pełne specjalistów, więc będę ten wątek traktował jako moją skarbnicę wiedzy. Może innym nowicjuszom w numizmatyce ten temat także się przysłuży. Z góry przepraszam jeśli niektóre pytania wydadzą się proste, jeśli nawet nie głupie.

1. Czy wyczyszczony trojak (umyty z głową, bez zarysowań) traci na wartości?
2. Czy Katalog Trojaków Tadeusza Igera na stronie internetowej Warszawskiego Centrum Numizmatycznego zawiera wszystkie pozycje, które są w jego książkowej wersji? Chodzi mi przede wszystkim o trojaki Zygmunta III Wazy z Rygi.

[rubinowakrew]

Na pierwsze pytanie pewnie ktoś ci odpowie, że nie, ale w czasach gdy większość lata za durnymi emesami jest wręcz odwrotnie.

[pasjonatort]

Witam,

Bardzo fajny temat Pan wybrał jako początek budowania swojej kolekcji. Trojaki ryskie były tłoczone za pomocą walca, dzięki temu przeważnie mają ładny wygląd. Dodatkowo są w przystępnej cenie i co najważniejsze, posiadają sporo odmian portretowych i wariantów. Proszę nie rzucać się na pierwszą okazję, a starać się wybierać kolejne monety pod kątem braków w zbiorze. Czyli zamiast zakupu tego samego rocznika czy portretu. Warto poczekać i chwilę później kupić coś, co wzbogaci obraz posiadanych monet.


Co do pytań.

1)   Nie jest łatwo odpowiedzieć, bo tak naprawdę wartość monety to finalna cena sprzedaży. Co z tego, że ktoś dziś kupi X monetę za 100, 1000 czy więcej. Jeśli jutro, za tydzień, rok może okazać się, że na aukcji tańsza moneta sprzedała się drożej, a druga dużo taniej. Na pewno mniej poszukiwane, gorzej licytowane są monety po przejściach – dziurki, zniszczenie powierzchni.
Jeśli trojak był tylko umyty wodą, bez pocierania po powierzchni, bez użycia chemii. To moneta nie powinna stracić stanu zachowania. Proszę tylko nie zamykać w holder, kapsle, a zwyczajnie niech krążek oddycha. Z czasem złapie trochę patyny.

Natomiast jeśli Pan czy inna osoba przeczyści monetę za pomocą druciaka, szczoteczki do zębów, to na pewno moneta straci na wartości.

2)   Nie sprawdzałem jeden do jednego zawartości katalogu na stronie WCN, a tego co jest w książce. Niemniej podstawowym założeniem było pokazać w formie on-line wszystkich wariantów z publikacji drukowanej plus dodawanie nowych wariantów trojaków, które pojawiły się w sprzedaży. Tutaj uwaga, dotyczy to aukcji WCN.
Jeśli wytrwa Pan w swoim pomyśle zbierania trojaków ryskich, to warto w przyszłości kupić katalog:
Monety miasta Rygi pod polskim panowaniem w latach 1581-1621, Kruggel/Gerbasevskis
Co prawda katalog trudny w posługiwaniu, bo nie do wszystkich wariantów są dodane zdjęcia. Do tego numeracja bywa trochę chaotyczna. W każdym razie na pewno ważna pozycja dla kogoś interesującego się mennictwem Rygi w tym okresie. Książka dostępna na allegro, często pojawia się na aukcjach. Cena wydania II z 2018 to około 200 zł, a wcześniejszego jakieś 100 zł.
Inna książka, którą powinien Pan mieć, to starsza pozycja napisana przez Mrowińskiego (wyd. 1986) Monety Rygi. Koszt około 50 zł. Cenna pod tym kątem, że jest po polsku i posiada opisy poszczególnych okresów historycznych. Natomiast jako katalog do identyfikacji jest zupełnie nieaktualna.

[raspolik]

Jak zwykle na pasjonatort zawsze można liczyć. Dziękuję za wyczerpującą odpowiedź. Uzyskałem nawet odpowiedź na pytanie, którego jeszcze nie zadałem, a mianowicie co przeczytać pod kątem mojego zbieractwa. Miałem przytoczone pozycje na oku, teraz na pewno je zakupie.

3. Co decyduje o rzadkości wśród tak bardzo różnorodnych monet jak trojaki? Zakupiłem monetę ze zdjęcia, której nie ma w internetowym katalogu Igera (dwukropek po G). A mimo to, jak mniemam, nie jest ona R8 i nie rzucił się na nią multum kolekcjonerów. Jakie detale na trojakach decydują o jego rzadkości?

[modsog]

Jako niezbieracz trojaków odpowiem. Iger nie bawił się w interpunkcję w stylu kropka/dwukropek. Jest to wyraźnie zaznaczone we wstępie a (nie piję tu do Pana) durne domy aukcyjne co rusz walą tytuły aukcji: "Iger nie notuje!!!1" bo gdzieś jest dwukropek a w Igerze kropka.
To tak przy okazji

[Phoenix]

  Prawda, jeśli chodzi o domy aukcyjne, ale nie całkiem, jeśli chodzi konkretnie o katalog Igera ponieważ właśnie przy trojakach ryskich w dużej mierze autor właśnie uwzględnia warianty interpunkcyjne i niektórych brakuje

[modsog]

Owszem ale wydaje mi się, że chodzi o typ znaku interpunkcyjnego kropki/krzyżyk - tak je rozróżnia, np. w R.88.2. Na końcu części ryskiej Iger napisał, że pełniejszy wykaz zawierający warianty interpunkcyjne  jest w opracowaniu Kruggela i Gerbasevskisa.

[pasjonatort]

Proszę pamiętać, że w mennicy ryskiej w okresie panowania Zygmunta III, produkcja była bardzo intensywna. Niezależnie od nominału, to szelągi, półtoraki czy trojaki mają mnóstwo wariantów.

Przy zbieraniu bardziej pospolitych monet nie warto zaprzątać sobie głowę stopniem rzadkości. W tym przypadku należy skupić się na różnicach w portretach, a w dalszej kolejności na datach i ewentualnie legendach.

Następnie można pokusić się o dodanie jednego trojaka Stefana Batorego, czy wzbogacenie kolekcji o inny nominał z tej mennicy. Po prostu zamysł zebrania wszystkich wariantów stemplowych trojaków ryskich Zygmunta III będzie mocno specyficzny. I finalnie może za szybko się znudzić.

Czym innym jest prowadzenie własnych zapisków dotyczących występowania tych monet, próba rozszerzenia katalogu Igera o nowe warianty. Czyli swego rodzaju analiza, badanie. Co w przyszłości może zaowocować jakimś artykułem czy inną publikacją.


Odnośnie literatury można wyjść poza zakres stricte numizmatyczny i poszukać tej książki:
ANNA ZIEMLEWSKA Ryga w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej (1581-1621) (kosztowała 30 zł, obecnie trzeba szukać)
Rok wydania 2008, liczba stron 283

Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, rocznik 92 zeszyt 3

Ryga (niem. Riga, łot. Riga) - obecna stolica Łotwy i blisko miliono­wa metropolia u ujścia Dźwiny przez ponad osiem wieków swojej burzliwej historii zmieniała wielokrotnie przynależność państwo­wą i podlegała wielu władcom: biskupom, a następnie arcybiskupom ry­skim, Zakonowi Niemieckiemu w Inflantach, królom Szwecji, carom Rosji, Związkowi Radzieckiemu, a także Rzeczypospolitej. Określenie jak długo miasto znajdowało się w granicach państwa polsko-litewskiego na­stręcza pewne trudności. Wprawdzie już w 1561 roku ostatni arcybiskup ryski Wilhelm Hohenzollern oraz ostatni mistrz krajowy Gotthard Kettler przekazali Zygmuntowi Augustowi swoje prawa zwierzchnie do miasta, jednak de facto Ryga przeszła pod polsko-litewskie panowanie dopiero w 1581 roku, na mocy układu w Drohiczynie, zawartego między delegacją ryską a Stefanem Batorym. Miasto pozostało w granicach Rzeczypospo­litej aż do kapitulacji przed wojskami Gustawa Adolfa w 1621 roku. Wła­śnie te cztery dekady w dziejach miasta są przedmiotem rozważań w tej publikacji.

 

Czy też publikacje z serii "Szwedzkie wojny 1611-1632, wojny z Polską" (około 50 zł)

...drugą część drugiego tomu polskiej edycji Sveriges Krig 1611-1632. W niniejszym tomie będzie można zapoznać się z dalszymi opisami walk w Prusach, w okresie 1627-1629 (rozdziały VI, VII i IX) oraz kampaniami w Inflantach w latach 1626-1629 (rozdział VIII).
W tym wydaniu zdecydowaliśmy się na jak najmniejszą ingerencję w oryginalny tekst. Tłumaczenie i redakcja nie obejmują poprawiania zawartych w Sveriges Krig błędów merytorycznych popełnionych przez autorów (poza drobnymi wyjątkami), dodaliśmy tylko garść informacji wyjaśniających pewne zagadnienia przedstawione wyłącznie ze szwedzkiego punktu widzenia. Staraliśmy się także zidentyfikować polskich i litewskich oficerów wymienionych w pracy (nierzadko błędnie) tylko z nazwiska. Przypisy pochodzące od tłumacza i redakcji mają przybliżyć polskim Czytelnikom mniej znane szwedzkie zwroty i terminy.

[raspolik]

Czym innym jest prowadzenie własnych zapisków dotyczących występowania tych monet, próba rozszerzenia katalogu Igera o nowe warianty. Czyli swego rodzaju analiza, badanie. Co w przyszłości może zaowocować jakimś artykułem czy inną publikacją.

4. Czy różnica w interpunkcji to już inny wariant? Musi być potwierdzona określona ilość takich trojaków z inną interpunkcją żeby go uznać za inny wariant?

[pasjonatort]

Wszystko zależy jakie były założenia przy opracowaniu danego katalogu. Jedni autorzy skupiają się tylko na istotnych różnicach i tylko takie podają, a inni opracowują bazę wariantów stemplowych. Czyli w takim przypadku nie tylko różnica w interpunkcji ma wpływ na odnotowanie kolejnego wariantu.
Jeśli moneta jest w pełni czytelna, pozwala na identyfikację każdego szczegółu, to wtedy można ocenić czy jest to już odnotowany przez nas stempel. Czy nowy wariant.