W grudniu ub.r udało mi się na allegro kupić obciętego grosza praskiego. Był to Wacław II. Słyszałem, że b. rzadko występuje w skarbach monet średniowiecznych tak ocięty ( w epoce) grosz Wacława II, jednak przez 3 iesiące - nie udało mi się nic znaleźć na ten temat. Stąd moja prośba. Dołączam do tego artykulik z GROSZA.
OBCIĘTE GROSZE PRASKIE
JANA LUKSEMBURSKIEGO 1311 - 1346
W średniowiecznych skarbach monet na terenie Ukrainy, Słowacji, Czech i Polski - znajdowane są czasami obcięte (oberżnięte) grosze praskie Jana Luksemburskiego (1311-1346). Takie obcięte monety znane są m.in. z "Nummus et historia" (W-wa 1985 r.) gdzie Jerzy Piniński opisał obcięte grosze praskie: Jana Luksemburskiego znalezionego w Opolu, oraz grosza z kolekcji M.AiE w Łodzi, pochodzącego ze skarbu z Żerkowic. Jak bumerang wraca pytanie: kto i w jakim celu obcinał grosze praskie Jana Luksemburskiego?
Obcinanie groszy praskich było procederem, który miał za zadanie upodobnienie obciętego grosza praskiego do kwartnika śląskiego (
). Kwartnik śląski, charakteryzujący się wysoką próbą srebra (900-970) oraz praktycznie stałą wagą (ok. 1,7 g), był bity od końca XIII wieku. Stało się to, po reformie monetarnej przeprowadzonej przez ks. głogowskiego Henryka III (1273-1309). Kwartniki bito w ponad 30.tu mennicach śląskich i wielkopolskich. Kwartnik był także monetą, która o kilka lat wyprzedziła reformę monetarną Wacława II, wprowadzającego grosza praskiego. Przyjazne przyjęcie przez kupców spowodowało wielką jego popularność. Bicie kwartników ustało jednak pod koniec lat dwudziestych XIV wieku, kiedy rynek monetarny został zdominowany przez grosze praskie. Szybko okazało się, że na rynku monetarnym jest wyraźna luka. Oprócz groszy praskich Wacława II i Jana Luksemburskiego oraz nielicznych parwusów (1/12 grosza praskiego), a także dużej liczby denarów oraz halerzy – brak jest nominału pośredniego. Była to najprawdopodobniej główna przyczyna obcinania groszy praskich. Obcięte grosze stanowiły monetę zastępczą zbliżoną do kwartnika śląskiego. Ale czy faktycznie tak było?
Proceder obcinania groszy czeskich znany jest także na terenie Rusi Czerwonej oraz w Miśni. Zastanawiający jest fakt, że na wszystkich wymienionych terenach obcinano przede wszystkim grosze praskie Jana Luksemburskiego (ja w swoim zbiorku mam tylko Jana L). Po zajęciu Rusi Czerwonej przez Kazimierza Wielkiego uruchomiono we Lwowie mennicę, która biła kwartniki z wizerunkiem lwa na awersie, otoczonego napisem: MONETA DOI RVSCIE R. Ale czy lew na groszach praskich był inspiracją do ich obcinania
Tego nie wiadomo.
Prezentuję osiem obciętych groszy praskich Jana Luksemburskiego pochodzących z mojego zbiorku. Proszę zwrócić uwagę na stan zachowania, wagę i średnicę. Ułożenie monet wg wagi zostało wykonane świadomie.
Analizując wagę monet stwierdzamy że: tylko jedna moneta wagą jest zbliżona do ciężaru kwartnika. Pozostałe monety mają wagę dużo większą. Mogło to być podyktowane niższą próbą srebra groszy praskich Jana Luksemburskiego? Ale wśród monet jedna jest wyjątkowo ciężka: 2,50 g. Dlaczego ją obcięto, skoro grosz praski ważył maks. 3,40 g. Grosz Jana Luksemburskiego ważył: 3,09 – 3,39 g. Daje to średnią wagę 3,24 g. Gdyby podzielić grosza na pół , daje to 1,62 g. Moneta nr 1: 50% grosza; 2: 58%; 3: 64%; 4: 65%; 5: 66%; 6: 69%; 7: 70%; 8: 77%. Średnia waga obciętych groszy praskich wynosi 2,10 g. Stanowi to 65% średniej wagi grosza praskiego. Ani to półgrosz, ani kwartnik. Więc co? Może 2/3 grosza???
Prof. Ryszard Kiersnowski na stronach 210-211 „Wstępu do numizmatyki polskiej wieków średnich” pisze o zjawisku: obrzazu (obrzynania monet). Może cel „obrzazu” był trochę inny (ale zbliżony), ale odbywał się w tym samym czasie, co obcinanie groszy praskich Jana Luksemburskiego..
Tak naprawdę patrząc na te monety, wraca pytanie zadane na początku: kto i w jakim celu obcinał grosze praskie Jana Luksemburskiego? Przecież można było grosza praskiego łatwiej podzielić na pół przez jego złamanie. Po co taki trudny proceder jak obcinanie? Czyżby chodziło o zachowanie symboli godności i dostojeństwa monety (korona, imię króla – lew)
Kto wie…. Pozdr.a
Wątek: OBCIĘTE GROSZE PRASKIE (Przeczytany 8986 razy)
