Trojaki lenne.

[qcho]

Powróćmy do tematu. Przedstawiam kolejnego bohatera:

Albrecht Hohenzollern 1490-1568

Ostatni Wielki Mistrz Zakonny i jednocześnie perwszy Książę nowo utworzonego Księstwa Prus.
Bratanek Zygmunta I Starego, syn Zofii Jagiellonki i Fryderyka Hohenzollerna.

Księstwo Prus uzyskało status Księstwa Lennego od Korony, mimo iż były plany włączenia tych terenów
do Królestwa. Historia pokazała później, że chyba lepszym rozwiązaniem byłoby włączenie zamiast lenna.
Na początku Księstwo było bardzo zależne od Zygmunta Starego, jednak później radziło sobie coraz lepiej.
Albrecht złożył hołd królowi Zygmuntowi w Krakowie w roku 1525 co uwiecznił na swoim obrazie Matejko.

System monetarny w Prusach był podporządkowany systemowi w Rzeczpospolitej. Pierwsze emisje monet rozpoczęły się w 1529 roku w Królewcu, który to został głównym miastem i stolicą Księstwa.
Bite były denary, szelągi, grosze, trojaki i bardzo rzadkie szóstaki.

Jeśli chodzi o trojaki to z Księstw lennych Albrecht wybił ich najwięcej i stosunkowo łatwo można
je nabyć do kolekcji. Bite były bardzo długo bo z przerwami aż 28 lat od 1530 do roku 1558.

Dosyć popularne i łatwo dotępne są również grosze, których orzeł ma na piersi literę S od łacińskiego
Sigismund. Trojaki takich poddańczych emblematów nie miały choć oczywiste jest naśladownictwo do trojaków pruskich Zygmunta.

Można zauważyć, że wraz z upływem czasu Albrechtowi rosła na trojakach broda od krótkiej i
równo przyciętej na początku do długiej, która w starszych rocznikach ledwo mieściła się na awersie.

Na awersie najczęściej występuje napis otokowy: ALBER-D-G-MAR-BRAN-DVX-PRVS(S)(I)(E)
Na rewersie u góry rzymskie III,
pod nim napis w czterech wierszach: GROSS-AR-TRIPLEX-ALBER-DV(C)-PRVSSIE,
na dole data.

Znaki mennicze to trójliście. W rzadkim roczniku 1558 pojawia się nowy znak mennicy w Królewcu - _|| (konewka, odwrócony but ?)
Monety te tak jak pisałem wcześniej wystepują stosunkowo często. Najrzadsze roczniki to:1533 (R7), 1530 (R4), 1531,1534,1550,1558 (R3).

Poza tym na niektórych monetach Albrecht ma niski a na niektórych wysoki kołnierz. Odmiany z wysokim kołnierzem są rzadsze.

Trojaki Albrechta to szeroki temat i tak naprawdę tylko liznąłem go tutaj. Zainteresowanych przesyłam do literatury:
Trojaków Igera i  Brandenburg-preußische Münzprägungen unter den Hohenzollern 1415-1918 Ericha Neumanna.

Poniżej trojaki z mojej kolekcji z 1535 - krótka broda, niski kołnierz, 1544 długa broda, wysoki kołnierz oraz grosz z 1542 roku.

[qcho]

doklejam zdjęcia grosza

[bobi68]

Ja mam takiego grosza z 1541. Lekko zgięty, ale w nie najgorszym stanie...

[acidboy]

Ja zas posiadam dwa takowe grosze tegoz delikwenta.

Trojaki lenne.

Trojaki lenne.

[petroniusz15]

dodam i ja swoje

[borsuk1977]

A ja dodam swojego grosza L-B-W 1542, którego właśnie zakupiłem:

[qcho]

Trojaki Księstwa Cieszyńskiego.

Księstwo Cieszyńskie powstało w XV wieku w wyniku podziałów jakie zachodziły po rozbiciu dzielnicowym.
Działalność mennicza księstwa była bardzo bogata ze względu na wpływy zarówno Polskie jak i Austriackie.
W księstwie działały dwie mennice - w Skoczowie oraz w Cieszynie. Trojaki były bite tylko w mennicy Cieszyńskiej.


Pierwsze trojaki zostały wybite za panowania księcia Wacława III Adama w roku 1559. Znane są dwie odmiany
(obie ogromnie rzadkie, Iger - R8), posiadają znak mincerski Hansa Endresa - serce przebite hakiem.

Następne emisje są z wizerunkiem jego syna - Adama Wacława z lat 1591 - 1592 oraz 1596 - 1597.

Trojaki z lat 1591 - 1592 były bite przez mistrza menniczego Mikołaja Hevela de Calpino - był on synem pochodzącego z Gdańska
Mikołaja Heveli, który, być może, był krewnym słynnego astronoma Jana Heweliusza.Na 3-groszówkach z roku 1591 książe
Adam ma zaledwie 14-15 lat, jest więc najmłodszą osobą przedstawioną na jakimolwiek trojaku.
Wszystkie trojaki Adama Wacława z tych lat są rzadkie lub bardzo rzadkie ( Iger R3 - R7 ).

Na obu rocznikach na awersie widzimy portret młodego księcia  w kryzowanym kołnierzu w typie hiszpańskim,
w otoku napis ADA.W.D.G.D.TESSI.ET.MAI.GLO, czyli „Adam Wacław z łaski Bożej książę cieszyński i Wielkiego Głogowa".
Na rewersie w górnej części znajduje się pomniejszony" cieszyński orzeł, z datami po bokach, resztę zajmuje
napis w czterech wierszach GROS.ARG.TRIP.DVCIS.TESSINENSIS. Moneta miała wartość trzech śląskich groszy,
nominalnie więc odpowiadała polskim trojakom, ale była w stosunku do nich lżejsza.

Następne emisje miały miejsce w latach 1596-1597 za czasów mincerza Kaspra Rytkiera.
Nastąpiła znacząca zmiana zarówno w napisach jak i w portrecie władcy. Wyraźnie starszy Adam Wacław
dookoła głowy miał napis ADA.W.D.G.DVX.TES.&.MA.GLO, na rewersie napis w trzech wierszach:
GROS.ARG.TRIP.DVC.TESSIN oraz orzeł cieszyński z datą po jego bokach oraz na górze nominał.

Adam Wacław ożenił się z córką pierwszego księcia Kurlandzkiego - Gottharda Kettlera. Elżbieta była siostrą
Fryderyka oraz Wilhelma Kettlerów, którzy rządzili Kurlandią i bili trojaki dla tego księstwa. O tych emisjach następnym razem.

Z Elżbietą Adam Wacław miał syna Fryderyka Wilhelma, który został następcą swego ojca na dworze Cieszyńskim.
Również on bił trojaki na wzór trojaków Zygmunta III. Emisje odbyły się w dwóch latach - w roku 1622 oraz 1624.
Rocznik 1622 jest ekstremalnie rzadki (Iger - R8), trojaki z 1624 są bardzo rzadkie ( R4 ). W roku 1624 mincerzem w Cieszynie
był Hans Lorenz ( lub Losz) i jego inicjały H L widnieją u dołu rewersu. Oprócz tego rewers jest niemal identyczny jak trojaków Adama Wacława z lat 1596-1597. Awers posiada wizerunek władcy z szyją ozdobioną hiszpańskim kołnierzem oraz napis w otoku:
FRI.W.D.G.I.S:T.E.M.G.D.

Fryderyk Wilhelm zmarł w roku 1625 i nie pozostawił po sobie męskiego potomka. Ciekawostką jest fakt, iż był on tak naprawde jednym z ostatnich męskich potomków cieszyńskich Piastów i jednym z ostatnich Piastów w ogóle.

Poniżej trojaki z mojej kolekcji: Adam Wacław z 1597 i Fryderyk Wilhelm ( z zalepioną dziurką ) z 1624 roku.

[Piotr Kalinowski]

Na początek proponuję lennika Legnickiego - Fryderyka II.

Prosiłbym o nie wprowadzanie ludzi w błąd.
Księstwo Legnickie było tworem niezależnym od Korony Polskiej. To, że niektóre śląskie monety nawiązywały stylistycznie do form polskich nic nie zmienia (zresztą polskie monety Zygmunta III też nawiązywały stylistycznie do śląskich groszy).
Jako lenne można traktować monety Prus czy Inflantów.
Nie przykładajcie dzisiejszego podziału terytorialnego do dziejów XVI/XVIII wieku.

[qcho]

Na początek proponuję lennika Legnickiego - Fryderyka II.

Prosiłbym o nie wprowadzanie ludzi w błąd.
Księstwo Legnickie było tworem niezależnym od Korony Polskiej. To, że niektóre śląskie monety nawiązywały stylistycznie do form polskich nic nie zmienia (zresztą polskie monety Zygmunta III też nawiązywały stylistycznie do śląskich groszy).
Jako lenne można traktować monety Prus czy Inflantów.
Nie przykładajcie dzisiejszego podziału terytorialnego do dziejów XVI/XVIII wieku.

OK, OK, tytuł powinien być Trojaki lenne i historycznie związane z Polską. Użyłem tutaj pewnego
skrótu myślowego, który rzeczywiście nie jest prawdziwy. 

[Piotr Kalinowski]

Na początek proponuję lennika Legnickiego - Fryderyka II.

Prosiłbym o nie wprowadzanie ludzi w błąd.
Księstwo Legnickie było tworem niezależnym od Korony Polskiej. To, że niektóre śląskie monety nawiązywały stylistycznie do form polskich nic nie zmienia (zresztą polskie monety Zygmunta III też nawiązywały stylistycznie do śląskich groszy).
Jako lenne można traktować monety Prus czy Inflantów.
Nie przykładajcie dzisiejszego podziału terytorialnego do dziejów XVI/XVIII wieku.

OK, OK, tytuł powinien być Trojaki lenne i historycznie związane z Polską. Użyłem tutaj pewnego
skrótu myślowego, który rzeczywiście nie jest prawdziwy.  

Też błąd. Śląsk w tym okresie nie był związany z Polską. Od XIV wieku był lennem czeskim. A i co do wcześniejszego okresu również są różne zdania (w końcu nawet Bolesław Śmiały płacił Czechom trybut ze Śląska). Poza tym nawet dziś część Śląska znajduje się poza granicami RP.
...................................
Zresztą takie błędy spotyka się nawet we wspaniałych opracowaniach. Np kolega Wrocek pominął w wykazie śląskich 24 krajcarówek monety z mennicy opawskiej (miał do tego prawo, ale tytuł katalogu powinien wtedy brzmieć inaczej). W katalogu tym zresztą, a i również na tutejszym forum, opisywane są jakieś "śląskie mennice lenne" - a powinny być cesarskie. I tak dalej można by mnożyć przykłady.
Powód jest prosty. Wychowani na Kopickim, który numizmatykę śląską i pomorską potraktował jako "powiązaną z Polską" raczej nie zastanawiamy się nad tym, że były to różne kraje i nie tylko dzieje ich niewiele wspólnego miały ze sobą, ale nawet często specjalnie te różnice były uwypuklane.

[qcho]

To zalezy jak zdefiniujemy wyrażenie "powiązane z Polską".

Jeśli uznamy, że są to tereny, które obecnie znajdują się w granicach III Rzeczypospolitej to dawne księstwa
śląskie jak Cieszyńskie, LBW, Opolsko-Raciborskie czy Kostrzyńskie będą podlegać pod ten schemat.

Ponadto jest jeszcze tzw linia krwi związana z Piastami. W Księstwie Cieszyńskim rządzili miejscowi Piastowie aż
do 1653, pożniej władzę przejelu Habsburgowie. Wacław Adam mimo, że Cieszyn formalnie był lennikiem Czech
nie przejmował sie groźbom i namowom czy to Ferdynanda II czy to Maksymiliana I i bił monety naśladujące polski wzory.

Fryderyk II i Jan Kostrzynski też byli z dynastii Piastów...

[Piotr Kalinowski]

Znów kilka błędów.
1. Księstwo kostrzyńskie nigdy nie istniało. Istniało księstwo krośnieńskie, którego władcą był Jan Hohenzollern, margrabia brandenburski z linii kostrzyńskiej. Kostrzyn nie leży zresztą na Śląsku - to Nowa Marchia.
2. Nie istniało również księstwo opolsko - raciborskie. To dwa różne księstwa połączone unią personalną (jak Polska i Litwa swego czasu, czy Prusy i Brandenburgia, Czechy i Węgry - itp).
3. Śląsk to nie tylko dynastia piastowska. To również Podiebradowie (Ziębice i Opawa), Wettynowie (Cieszyn), Hohenzollernowie (Karniów, Opole, Bytom, Racibórz, Krosno), Rosenbergowie (Złoty Stok), Wazowie (Opole, Racibórz), Jagiellonowie (Głogów, Świdnica, Wrocław), Wirtembergowie (Oleśnica, Bierutów), Bironowie (Żagań), Liechtensteinowie (Cieszyn, Opawa, Karniów). Pomijanie ich wpływu na losy tej ziemi to nawet nie błąd - to celowe fałszerstwo propagandy czasu komuny.
4. Śląsk, Pomorze i Prusy Wschodnie zostały "powiązane z Polską" dopiero w 1945 roku decyzją Stalina. Do tego nawet każdy z tych krajów jest przecięty linią graniczną i w całości w skład Rzeczypospolitej nie wchodzi. Wcześniej jedynie Prusy były przez jakiś czas lennem polskim, a związków pozostałych krajów trzeba szukać aż w średniowieczu.
5. Bito monety według własnej stopy, a sąsiednich wzorców, żeby nie nazwano tego fałszerstwem, a takie same zyski jak fałszerstwo przynosiło. Najlepszym przykładem jest tu bicie monet półgroszowych przez Świdnicę.

[kalita]

Wtam

Mam w swoich zbiorach grosza Gabriela Batorego z 1613 ( ostatni rok krótkiego panowania ) , załączam skan. Jeśli byłby ktoś zainteresowany to mogę go sprzedać lub wymienić.

pozdrawiam
Andrzej

[rubinowakrew]

A co na wymiane Cie interesuje ?

[kalita]

Ciężko tu wyliczać , proszę podesłać jakieś propozycje najlepiej na priva , może coś wybiorę do wymiany.