Napisałem tą pracę do szkoły, kilka tygodni temu. Nie jest ona profesjonalnie napisana, bo miałem to opowiedzieć mojej klasie, a nie dać nauczycielowi, żeby ocenił. Wolałem ją opublikować tutaj, żeby był jakiś pożytek, niżby miała leżeć na lata w folderze Moje Dokumenty. Informacje brane są z Kałkowskiego, a jeżeli chodzi o denary Mieszka I/II to z artykułu S. Suchodolskiego. Więc dla osób, które przeczytały te pozycje nie będzie to nic ciekawego. Jeżeli są jakieś błędy (a pewnie jest ich wiele) to proszę pisać.
Okres denarowy zaczyna się w Polsce w chwili wyemitowania pierwszej monety. Dzieli się na 3 podokresy, a pierwszym z nich jest podokres denarów grubych, trwa od Bolesława Chrobrego do Władysława Hermana. Na początku okresu denarowego monety zawierają dużą ilość srebra, a w miarę upływu czasu wartość ich maleje.
Pierwsi legendarni Piastowie: Siemowit, Lestek i Siemomysł nie bili własnych monet. Podczas ich panowania do kraju napływało wystarczająco obcej waluty. Bardzo popularny w tych czasach był również handel wymienny, dlatego nie było zapotrzebowania na własne monety. Również ich potomek Mieszko I nie rozpoczął mennictwa w swym młodym państwie. Do niedawna sądzono, że pierwszy polski wybity denar należy do niego. Tą teorię obalił Stanisław Suchodolski, który przyporządkował go Mieszkowi II. O tym numizmacie powiem później, a teraz zajmiemy się denarami Bolesława Chrobrego.
Nie wiadomo dokładnie, które denary Bolesława Chrobrego zostały wybite jako pierwsze i które można jednocześnie określić pierwszymi polskimi monetami. Za najstarszy typ uważa się denar z napisem Bolesław w cyrylicy. Odnośnie tej monety trwają spory. Jedni naukowcy sądzą, że został on wybity przed rokiem tysięcznym w Krakowie, a inni, że z okazji wyprawy na Grody Czerwińskie w 1018 roku.
Okres denarowy
Innym ciekawym typem monet Chrobrego jest denar Gnezdvn Civitas. Jest on unikatem przechowywanym w Muzeum Narodowym w Krakowie. Prawdopodobna przyczyna wybicia to zjazd gnieźnieński. Chrobry chciał tym uczcić swoją pozycję. Na awersie znajduje się głowa króla, a w otoku legenda ROLIZAVS. Na rewersie znajduje się krzyż, między jego ramionami cztery kule oraz legenda GNEZDVN CIVITAS.
Okres denarowy
Równie znanym typem jest denar PRINCES POLONIE. Na jego awersie znajduje się ptak. Możemy się tylko domyślać czy to był orzeł, kogut czy coś innego. Na obu stronach znajduje się legenda PRINCES POLONIE. Jest to pierwszy zapis nazwy państwa polskiego w historii.
Okres denarowy
Emisje Bolesława Chrobrego miały bardziej charakter reprezentatywny. Łączna ilość wybitych monet to 120-200 tys. sztuk w kilkunastu typach. To za mało na zaopatrzenie całego rynku w Polsce w polskie monety, ale wystarczająco ponieważ ciągle znajduje się spora ilość waluty obcej, która jednak z biegiem czasu będzie malała.
Synem Bolesława Chrobrego był Mieszko II. Wstąpił na tron w 1025 r. i szybko się koronował. Początkowo nie znano monet tego władcy. Później jednak przyporządkowano mu denary, które przedtem były uważane za pierwsze polskie, Mieszka I. Po analizie stempli nie można jednoznacznie dać odpowiedzi czy monety te należały do ojca czy syna Bolesława. Dopiero po zbadaniu znalezisk można wywnioskować, że te denary zostały wybite po 1016 r. Występują w trzech typach i na jednym z nich występuje legenda MISICO. Na pozostałych imiona podobne do tego. Nie ulega więc wątpliwości, że monety te zostały wybite przez Mieszka, a data zakopania skarbów wskazują na Mieszka II, który wybił je w okresie książęcym podczas, panowania swojego ojca.
Okres denarowy
Podczas panowania Mieszka II jako króla oraz jego syna Kazimierza Odnowiciela, na terenie Polski pojawiło się pełno denarów z wizerunkiem krzyża, tzw. Denarów krzyżowych lub krzyżówek. Sami władcy nie wybijali własnych monet. Powód bezczynności menniczej nie jest niestety znany. Denary krzyżowe były prawdopodobnie bite przez niemieckich biskupów saskich i bardzo licznie używane były do handlu w Polsce. Pochodzą z lat 1025-1050, a więc z panowania Mieszka II i Kazimierza Odnowiciela. Możliwe, że niektóre z tych denarów były bite przez tych władców, ale żadnych dowodów na razie na to nie ma. Produkcja tych monet była ogromna, o wiele większa niż skromna Bolesława Chrobrego. Charakteryzował je krzyż na jednej bądź dwóch stronach oraz podwinięty brzeg, który tworzył „kołnierz monety”.
Okres denarowy
Synami Kazimierza Odnowiciela byli Władysław Herman i Bolesław Śmiały. Jako, że ten drugi zasiadł na tronie pierwszy to zajmiemy się najpierw jego monetami. Jego mennictwo jest bardziej interesujące od brata i dzieli się na dwa okresy: książęcy oraz królewski. Jego denary nie są znakomite pod względem plastycznym. Również pod względem wartości są słabsze od monet Bolesława Chrobrego. Waga, średnica oraz zawartość srebra w monecie zmalała od tamtego czasu. Monety Kazimierza były bite bardzo obficie, w mennicy krakowskiej, a łączna ilość wybitych sztuk jest szacowna na 3-5 milionów sztuk. Od jego panowania zaczęło ubywać monet obcych występujących w krajowym obiegu, a rodzime mennictwo zaspokajało potrzeby handlu.
Znane są trzy typy monet. Poniżej przedstawiony jest typ najliczniej występujący, książęcy z wizerunkiem Bolesława jadącego na koniu i trzymającego zdeformowaną tarczę.
Okres denarowy
Następnym typem są monety królewskie wybite już po koronacji na króla w 1076 r. Przedstawiają one głowę króla z koroną. Na rewersie znajduje się budowla (być może świątynia) o trzech kopułach.
Okres denarowy
Mennictwo Bolesława Śmiałego kończy się w 1079 r. wraz z jego ucieczką na Węgry. Po tym wydarzenia na tronie zasiada jego brat, Władysław Herman. Bije on tylko jeden typ monet, ale za to bardzo dużo. Stanisław Suchodolski szacuje, że produkcja mennicza mogła wynieść od 2 do 3 milionów sztuk. Na awersie denara znajduje się głowa księcia zwrócona w lewo oraz legenda VLADISLA. Na rewersie znajduje się świątynia o trzech wieżach z krzyżami, a w otoku legenda CRACOV. Moneta jak to jest napisane była bita w mennicy krakowskiej.
Okres denarowy
Podczas panowania Władysława Hermana faktyczną władzę w Polsce miał palatyn Sieciech. To on korzystając ze swojej pozycji wybił pierwsze polskie monety prywatne. Nie ma żadnych źródeł na to czy zrobił to legalnie, czy nielegalnie. Wyróżniamy dwa typy jego denarów, starszy i młodszy. Oba typy posiadają jednakowy awers, czyli znak podobny do herbu Odrowąż i legenda ZETEH lub ZETKEH. Typ starszy, o mniejszej średnicy zawiera na rewersie krzyż kawalerski, podobny do tego umieszczanego na denarach krzyżowych. Typ młodszy przedstawia na rewersie monogram oznaczający pozycję Sieciecha, PALATI. Oba denary są bardzo rzadkie i niezmiernie interesujące dla numizmatyków. Typ młodszy znany w ok. 125 sztukach, a starszy w 35. Denary z krzyżem kawalerskim były bite prawdopodobnie w grodzie Sieciecha koło Płocka, a pozostałe w mennicy krakowskiej.
Okres denarowy
Okres denarowy
Po wygnaniu Sieciecha przez synów Hermana państwo zostało podzielone. Bolesław III Krzywousty szybko rozpoczął działalność menniczą po objęciu samodzielnych rządów. Jego monety są coraz lżejsze i cieńsze. Grube denary przerodziły się w cienkie. Krzywousty wyemitował od 7 do 9 typów monet. Pierwszy z nich posiada rewers taki sam jak denar jego ojca z świątynią o trzech wieżach z krzyżami. Na awersie przedstawiony jest już on sam trzymający włócznię oraz tarczę.
Okres denarowy
Drugim prezentowanym typem jest denar „walka ze smokiem”. Na awersie przedstawiona jest walka księcia ze smokiem. Sceny agresywne były popularne w tym czasie, a trafienie smoka włócznią miało pokazać siłę księcia.
Okres denarowy
Oprócz denarów Bolesław Krzywousty bił brakteaty, czyli monety wybite jednostronnie. Miały one wartość mniejszą od denarów i były tak cienkie i lekkie, że nie można było już umieścić wizerunku na drugiej stronie. Popularną monetą Bolesława tego rodzaju jest tzw. Brakteat „pokutniczy”. Przedstawiony jest na nim klęczący książę oraz biskup, którym mógł być św. Wojciech. Nazwa pochodzi od pielgrzymki Bolesława do grobu św. Wojciecha w 1113 r. Niemiecki numizmatyk Gaettens zbadał tą monetę i okazało się, że nie miało żadnego związku z tą pokutą. Moneta została wybita na wzór monety magdeburskiego biskupa Konrada, z własnym wizerunkiem klęczącego przed patronem jego diecezji.
Okres denarowy
Umierając, Bolesław Krzywousty sporządził testament na mocy, którego państwo Polskie zostało podzielone na dzielnice rządzone przez jego synów. Początkowo monety biją tylko seniorzy: Władysław Wygnaniec, Bolesław Kędzierzawy, Mieszko Stary, ale wraz z postępującym rozbiciem, własną działalność menniczą rozpoczynają coraz to mniejsze księstwa. Od XIII w. następuje ostatni podokres w okresie denarowym zwany brakteatowym. Monety książąt były już tak małe, a wielkość emisji spora, że nie umieszczano na nich już żadnych legend, dzięki czemu wydajność wzrastała. Przez brak żadnych napisów nie możemy zidentyfikować większości tych monet do konkretnego księcia. Można jedynie przypuszczać do kogo należały. Rekordowo drobne monety ważyły poniżej jednej dziesiątej grama, a rozmiarem były przybliżone do dzisiejszego grosza.
Okres denarowy kończy się kiedy na tron Polski wstępuje Wacław II i przeprowadza reformę systemu monetarnego w Czechach, która wpływa także na mennictwo w Polsce. Rozpoczyna się okres groszowy.
Wątek: Okres denarowy (Przeczytany 7890 razy)
