Witam.
W ramach uzupełniania dotychczas niepublikowanych odmian monet bizantyjskich przedstawiam materiały ze swojej kolekcji. Jak już parę razy wzmiankowałem dla monet bizantyjskich brak pełnego korpusu monet stąd też nie mam pewności, czy prezentowane poniżej odmiany były już gdzieś wzmiankowane. Ja na takie wzmianki w posiadanej literaturze nie natrafiłem.
Maurycy Tyberiusz 582 – 602. Follis (40 nummi). Mennica: Nikomedia, pierwsza oficyna. Rok 6 - lata 587/8. Średnica 27,9/28,6 mm. Waga 11,31 gr.
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. […] –[…] R EP Popiersie cesarza w hełmie i pancerzu na wprost, w prawej ręce trzyma kulę z krzyżem, na lewym ramieniu tarcza.
Rv. Duża litera M (znak wartości = 40 nummi). U góry krzyżyk, z lewej napis w pionie ANNO, z prawej data: U/gwiazdka (6 rok panowania), w odcinku znak mennicy: NIKO, pod literą M znak oficyny menniczej: A.
Lit. DOC I, nr 96 (var popiersie w koronie a nie w hełmie, rewers bez gwiazdki). Sear nr 512 (notuje rok 6 bez gwiazdki)- 30 Ł very fine, 12 Ł - fine. MIBEC nr 76Dbvar– monety z podobnym awersem znane są dla lat 6-18, ale bez gwiazdki pod datą.
Maurycy Tyberiusz 582 – 602. Półfollis (20 nummi). Mennica: Nikomedia. Rok 12 - lata 593/4. Średnica 24,1 mm. Waga 5,21 gr.
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. o - N M – AVRI - TBE. Popiersie cesarza w hełmie grzebieniastym
i pancerzu na wprost. W prawej ręce trzyma kulę z krzyżem, na lewym ramieniu tarcza z jeźdźcem.
Rv. Duża litera K (znak wartości = 20 nummi). U góry krzyżyk, z lewej napis w pionie ANNO, z prawej data XII, poniżej A
Lit. DOC- brak tego rocznika, zbliżony do nr 57b (rok XIII). Sear nr 497 - 20 Ł very fine, 8 Ł – fine (brak tego rocznika). MIBEC nr 80D (notuje tylko oficynę B dla roku XII).
DOC i Sear nie rozdzielają półfollisów bez znaku mennicy przypisując je wszystkie do Konstantynopola. Hahn w MIBEC przypisuje tę monetę do mennicy w Nikomedii. Ma ona bowiem taki sam styl portretu cesarza jak niektóre follisy z mennicy w Nikomedii.
Maurycy Tyberiusz 582 – 602. Półfollis (20 nummi). Mennica: Konstantynopol. Rok 20 - lata 601/2. Średnica 22,6/26,4 mm. Waga 6,33 gr.
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. oN MAVRC – TIBER PPAV. Popiersie cesarza w koronie z krzyżem i pancerzu na wprost. W prawej ręce trzyma kulę z krzyżem, na lewym ramieniu tarcza z jeźdźcem.
Rv. Duża litera K (znak wartości = 20 nummi). U góry krzyżyk, z lewej napis w pionie ANNO, z prawej data XX poniżej Γ
Lit. DOC I nr 63 (nie notuje tej oficyny). Sear nr 497 (nie notuje tej oficyny) - 20 Ł very fine, 8 Ł – fine. Berk nr 404: 60/20/8/5$ MIBEC nr 71D (nie notuje tej oficyny).
Roman III Argyrus (1028 – 1034). Ae follis anonimowy, klasa B. Średnica 33,3 mm. Waga 15,98 gr.
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. +EMMA – NOVHΛ popiersie brodatego Chrystusa wprost, ubranego w tunikę i himation, prawą ręką błogosławi, w lewej biblia, za głową krzyż nimbowy, w ramionach krzyża 4 kropki ułożone w kwadrat, w dwóch górnych ćwiartkach nimbu po 1 kropce.
Rv. IS – XS/ BAS – ILE/BAS – ILE krzyż na bazie i dwóch stopniach, kropka na końcu każdej poprzeczki krzyża.
Lit. DOC III nr B1-B64 tab LV, nienotowana odmiana z 4 kropkami na krzyżu nimbowym zamiast kwadratu. Sear - Byzantine coins... nr 1823.
DOC notuje też naśladownictwa follisa typu B. Od oryginału różnią się brakiem napisu +EMMA – NOVHΛ na awersie, pięcioma kropkami w krzyżu nimbowym (cztery ułożone w kwadrat i jedna pośrodku), pomylonymi napisami na rewersie oraz wagą 3-10 gramów.
Wyżej opisana moneta nie odpowiada tym cechom i wydaje się pochodzić z oficjalnej mennicy.
Follis klasa I. Czasy Nikefora III (1078 – 1081). Średnica 26,1/24,6mm. Waga 4,84 gr.
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. Z lewej IC, z prawej XC popiersie Chrystusa z długą brodą, na wprost. Nad głową krzyż nimbowy. Chrystus ubrany w tunikę i himation, prawą ręką przytrzymuje okrycie, w lewej trzyma ewangelię.
Rv. Krzyż łaciński z jedną dużą i dwoma mniejszymi kulkami na każdym końcu. W środku dużego mały, ukośny krzyż. U podstawy krzyża kulka z roślinnym ornamentem po lewej i prawej stronie krzyża. W dwóch górnych ćwiartkach pola monety po jednym półksiężycu.
Lit. Aukcja 31 GGN 17.04.2004 r. poz. 140 (ta moneta). Sear nr 1889. DOC III.2 nr I.1-64. Nienotowana odmiana z krzyżem nimbowym bez kropek. Na opisanych monetach w każdym ramieniu krzyża nimbowego na awersie jest po jednej kropce.
Typowa moneta dotychczas opisywana w literaturze wygląda następująco:
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Nikeforus III Botaniates 1078- 1081. Follis, mennica: Konstantynopol. Średnica 24,2/25,4mm. Waga 5,67 gr.
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. ¾ postaci Chrystusa Antiphonetesa stojącego wprost. Chrystus z brodą, w krzyżu nimbowym (w każdym ramieniu krzyża jedna kropka), tunice i himationie, prawą reką błogosławi, w lewej trzyma biblię. W polu: IC – XC i dwie gwiazdy.
Rv. Krzyż równoramienny zakończony kulkami. W centrum krzyża koło z ośmiopromienną gwiazdą. W kontach krzyża napis: C - FI - NE - D (Σταυρε φυλαττε Νικεφορον δεσποτην – Niech kzyż chroni cesarza Nikefora).
Lit. DOC t. III, nr 9var (typowe monety mają na rewersie napis C-FI-N-D tu jest odmiana z NE w ligaturze). Sear - Byzantine coins... nr 1888.
Typowa moneta dotychczas opisywana w literaturze wygląda następująco:
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Bilonowe aspron trachy. Bułgarskie lub łacińskie naśladownictwo? Średnica max. 25,2 mm. Waga 2,78 gr.
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. Zbarbaryzowana postać Chrystusa stojącego na podium na wprost. Awers jak na łacińskim typie O (DOC tab. L, nr 15). Być może jest to nieudolnie wykonany stempel naśladujący bułgarski typ A (Chrystus na tronie bez oparcia).
Rv. Zbarbaryzowany, nieczytelny napis. Z prawej strony pełna postać imperatora w stemma, divitision, kolii i ozdobnym loros uproszczonego typu, w prawej ręce trzyma labarum; z lewej Matka Boska z nimbem, ubrana w tunikę i maphorium (chustę), prawą ręką koronuje imperatora. Rewers jak w bułgarskim naśladownictwie typu 1 (DOC t. IV, tab. XXVI, nr 1)
Lit: Nigdzie nie znalazłem tego typu naśladownictwa.
Andronik II i Michał IX 1295 – 1320. Mennica: Konstantynopol. Ae assarion. Średnica 21,8 mm. Waga 1,98 gr.
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. Popiersie Chrystusa, w polu napis IC - XC. Napis dookólny w podwójnym otoku: +KVPHE BOHΘH TOV(OV w ligaturze) C BACIΛ („Panie wspomagaj cesarzy”)
Rv. Pełne postaci stojących cesarzy trzymających labarum. Andronik z lewej, z brodą, ubrany w stemma, divitision i loros, z prawą ręką opartą na piersi. Michał z prawej, bez brody, w podobnym stroju, z lewą ręką wspartą na piersi. Napis dookólny: AVTOKPATOC – [...]OC
Lit. DOC V, nr – odmiana napisowa nr 681-2. Sear - Byzantine coins... 2436 var.: very fine (SS)- 85 Ł, fine (S) - 40 Ł. LPC 90,37 (odmiana napisowa). PCPC nr 169. Lianta nr 794 (odmiana napisowa).
W dotychczasowej literaturze opisana jest taka odmiana powyższej monety:
Nieznane, niepublikowane, nienotowane?
Av. W polu napis IC - XC. Napis dookólny w podwójnym otoku: +KVPIE CWCO TNC BA[...]IC („Panie chroń cesarzy”)
Rv. j.w.
Pozdrawiam,
Zbyszek